بررسي ارتباط ميان عملكرد دانه و برخي صفات كيفي دانه ذرت (Zea mays L.) در پاسخ به رقم، تاريخ كاشت، تنش هاي خشكي و نيتروژن

The relationship between grain yield and quality traits of maize (Zea mays L.) in response to cultivar, sowing date, irrigation and nitrogen fertilizer

در غلات افزايش عملكرد دانه همراه با بهبود كيفيت يكي از اهداف مهم مي باشد. هدف اين تحقيق اندازه گيري برخي صفات كيفي و ارتباط آنها با عملكرد دانه، تحت تأثير تيمارهاي آبياري، تاريخ كاشت، رقم و نيتروژن ميباشد. آزمايش به صورت اسپليت-اسپليت فاكتوريل در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي انجام شد. فواصل آبياري به عنوان عامل اصلي، تاريخ كاشت به عنوان فاكتور فرعي، ارقام ذرت و ميزان كود نيتروژن به عنوان تيمارهاي فاكتوريل، در نظر گرفته شدند. عملكرد دانه در تيمار آبياري بيشتر 2408,5، كود نيتروژن 1003,4، تاريخ كاشت متداول 4075 و رقم KSC260 960,4 كيلوگرم/هكتار بيشتر بود. در تيمارهاي كم آبياري ميزان نشاسته و روغن در دانه با افزايش كود نيتروژن به ترتيب 3,32 و 0,605 درصد ماده خشك كاهش يافت. ميزان پروتئين در تيمار آبياري كمتر در مقايسه با تيمار آبياري مطلوب، در شرايط كاربرد كود نيتروژن نسبت به تيمار بدون كود به ميزان 0,78 درصد افزايش يافت .(P ≤ 0. 05) ارتباط مثبت و معنيداري ميان عملكرد و مجموع صفات كيفي مشاهده شد .(R2=23 %, P ≤ 0.05) نتايج تحقيق حاضر نشان داد با وجودارتباط مستقيم و معنادار ميان عملكرد دانه و صفات كيفي، تغييرات اين صفات بيش از عملكرد دانه تحت تأثير روابط ميان آب و نيتروژن قرار دارد بطوريكه ميزان نشاسته و روغن دانه ذرت در شرايط كاربرد كود در آبياري مطلوب افزايش مي يابد در حاليكه تحت شرايط تنش آبي، كاربرد كود موجب كاهش روغن و در مقابل افزايش پروتئين مي گردد. مسلما لازم است در اين باره تحقيقات بيشتر با در نظر گرفتن سطوح بيشتر از هر عامل انجام گيرد.

In cereals, increasing grain yield along with quality is important goals. This study aimed to evaluate some qualitative traits and their relationship with grain yield under irrigation, sowing date, cultivar and nitrogen treatments in summer maize. Experiment were laid out in a split-split plot factorial arrangement and as Randomized Complete Block Design (RCBD). Irrigation intervals as main factor, sowing date as sub-factor, maize cultivars and nitrogen fertilizer as factorial treatments were considered. Grain yield in full irrigation treatment 2408.5, under nitrogen application 1003.4, in conventional sowing date 4075 and in cultivar KSC260 960.4 kg / ha was higher than other treatments. In low irrigation treatments, the amount of starch and oil content decreased with increasing nitrogen fertilizer by 3.32% and 0.605%, respectively. Protein content under water stress increased 0.78% (P ≤ 0.05) with nitrogen application compared with nonfertilizer treatment (P ≤ 0.05). A positive and significant relationship was observed between yield and quality traits (R2 = 23%, P ≤ 0.05). Finally it can be concluded that although there was a positive and significant relationship between grain yield and qualitative traits, changes in these traits were more influenced by the relationship between water and nitrogen than that of grain yield. It is found that under water stress, application of fertilizer reduces oil and increases protein. Certainly more research is needed on this subject taking into account the higher levels of each factor.