تأملي بر رويكردها و روشهاي مختلف آموزش ارزشها : تلقين تا كاوشگري

در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﻼش ﺷــﺪه اﺳــﺖ ﺗﺎ ﭘﻨﺞ روﯾﮑﺮد ﻣﺨﺘﻠﻒ در آﻣﻮزش ارزشﻫﺎ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳــﯽ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد و ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳــﺆال؛ ﻣﺤﺘﻮا ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﮔﺎه ﺑﻪ ﺻـــﻮرت ﺻـــﺮﯾﺢ و ﮔﺎه ﺑﻪ ﺻـــﻮرت ﺿـــﻤﻨﯽ در ﭘﯽ آن ﻫﺴـــﺘﻨﺪ ﺗﺎ ارزش ﻫﺎ را ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﻨﻨﺪ از ﮐﺪام روﯾﮑﺮدﻫﺎ و روشﻫﺎي ﺗﺪرﯾﺲ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ، ﭘﺎﺳـﺦ دﻫﺪ. اﯾﻦ ﺳﺆال ﻫﺪف ﮐﻠﯽ اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎر را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﯾﮏ ﺑﺮرﺳـﯽ ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ در ادﺑﯿﺎت ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﮐﺸﻮر ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ در ﭘﯽ ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﯾﯽ ﺑﻪ آن ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺑﻮد و اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﯾﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﺆال از ﻃﺮﯾﻖ اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارك ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪاي، ﺟﺴﺘﺠﻮ در ﺷﺒﮑﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ اﯾﻨﺘﺮﻧﯿﺖ ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪه اﺳــﺖ و در ﻫﺮ روﯾﮑﺮد ﺗﻼش ﺷـــﺪه، ﺗﺎ ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ: ﻣﻨﻄﻖ و اﻫﺪاف ﻫﺮ روﯾﮑﺮد، ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﭘﺬﯾﺮش ارزشﻫﺎ؛ روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺪرﯾﺲ، ﻣﺪل آﻣﻮزﺷـــﯽ، ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻢ و داﻧﺶآﻣﻮزان و وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﻣﻮاد ﯾﺎددﻫﯽ ﯾﺎدﮔﯿﺮي در ﻫﺮ روﯾﮑﺮد ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد. از ﺟﻤﻠﻪ روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﮐﻪ در زﻣﯿﻨﻪ آﻣﻮزش ارزشﻫﺎ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از روﯾﮑﺮد ﺗﻠﻘﯿﻦ ارزشﻫﺎ، روﯾﮑﺮد رﺷــﺪ اﺧﻼﻗﯽ، روﯾﮑﺮد ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ، روﯾﮑﺮد ﺷــﻔﺎف ﺳــﺎزي ارزشﻫﺎ، و روﯾﮑﺮد ﯾﺎدﮔﯿﺮي ﻓﻌﺎل. در روﯾﮑﺮد ﺗﻠﻘﯿﻦ ارزشﻫﺎ ﻫﺪف اﺻــﻠﯽ اﻧﺘﻘﺎل ارزشﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ و از ﭘﯿﺶ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷــﺪه ﺑﻪ ﻓﺮاﮔﯿﺮان ﻣﯽﺑﺎﺷــﺪ. در روﯾﮑﺮد رﺷــﺪ اﺧﻼﻗﯽ ﺗﻼش ﻣﯽﺷـــﻮد ﺗـﺎ ﺗﻮاﻧـﺎﯾﯽ داﻧﺶ آﻣﻮزان در زﻣﯿﻨـﻪ اﺳـــﺘـﺪﻻل اﺧﻼﻗﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾـﺎﺑـﺪ. در روﯾﮑﺮد ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﻫـﺪف ﮐﻤﮏ ﺑﻪ داﻧﺶآﻣﻮزان ﺑﺮاي اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﺪرت ﺗﻔﮑﺮاﻧﺘﻘﺎدي و اﺳـــﺘﻔﺎده از روشﻫﺎ و روﯾﻪﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ در ﺣﻞ ﻣﺴـــﺎﯾﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳـــﺖ. روﯾﮑﺮد ﺷـــﻔﺎفﺳـــﺎزي ارزشﻫﺎ ﺗﻼش ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ داﻧﺶآﻣﻮزان ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ارزشﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﭘﺎﯾﺒﻨﺪ ﻫﺴـــﺘﻨﺪ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺸﻨﺎﺳﻨﺪ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم در روﯾﮑﺮد آﻣﻮزش ﻓﻌﺎل ﺗﻼش ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ داﻧﺶآﻣﻮزان را ﺑﺮاي ﺣﻀﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺸﮑﻼت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭼﻪ در ﺳﻄﺢ اﺟﺘﻤﺎع و ﭼﻪ در ﺳﻄﺢ ﮐﻼس درس اﻓﺰاﯾﺶ دﻫﺪ.