ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ در ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪي ﻓﻼﺳﻔﻪ اﺳﻼﻣﯽ از ﻋﻠﻮم

ﻣﻮﺿﻮع ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ اﻓﻌﺎل اﺧﺘﯿﺎري اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ رﯾﺸﻪ در ﺑﺎورﻫﺎ و ﻗﻮاﻋﺪ ﻋﻤﻠﯽ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﻓﺮد و ﺟﺎﻣﻌﻪ دارد ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺑﺤﺚ از اﻓﻌﺎل اﺧﺘﯿﺎري اﻧﺴﺎن در ﻓﻠﺴﻔﻪ اﺳﻼﻣﯽ، ﺣﮑﻤﺖ ﻋﻤﻠﯽ اﺳﺖ. در ﺗﺎرﯾﺦ ﻓﻠﺴﻔﻪ اﺳﻼﻣﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪي ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ از ﻋﻠﻮم، از ﺟﺎﻧﺐ ﺣﮑﻤﺎي اﺳﻼﻣﯽ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪي ﻫﺎ، ﻧﮕﺎه ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺣﮑﻤﺖ ﻋﻤﻠﯽ و اﻗﺴﺎم آن، از ﺣﮑﻤﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد. در ﺑﺮﺧﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻫﺎ ﺣﮑﻤﺖ ﻋﻤﻠﯽ ﻧﯿﺰ ﻫﻤﭽﻮن ﻧﻈﺮي، ﻣﻮﺿﻮع ﻓﻠﺴﻔﻪ اﺳﺖ و در ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ، ﺑﺤﺚ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﺑﻪ ﺷﺮﯾﻌﺖ واﮔﺬار ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﻮﺿﻮع ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﻨﺤﺼﺮ در ﺣﮑﻤﺖ ﻧﻈﺮي ﺷﺪه اﺳﺖ. ﮐﺴﺎﻧﯽ ﭼﻮن ﻓﺎراﺑﯽ و اﺑﻦ ﺳﯿﻨﺎ و ﻓﺨﺮ رازي و ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﺼﯿﺮ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺳﻬﺮوردي و اﺗﺒﺎع وي، ﺣﮑﻤﺖ ﻋﻤﻠﯽ را ﺟﺰو ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ وﻟﯽ در آﺛﺎر ﻏﺰاﻟﯽ و ﻣﻼﺻﺪرا دو روﯾﮑﺮد ﻣﺘﻔﺎوت در اﯾﻦ ﺑﺎره ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد در ﺑﺮﺧﯽ آﺛﺎرﺷﺎن از ﻫﻤﺎن ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪي ﻣﺸﻬﻮر ﺗﺒﻌﯿﺖ ﮐﺮده اﻧﺪ وﻟﯽ در آﺛﺎر دﯾﮕﺮﺷﺎن ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪي دﯾﮕﺮي را ﻣﻄﺮح ﮐﺮده اﻧﺪ و ﺣﮑﻤﺖ ﻋﻤﻠﯽ را ﺧﺎرج از ﻓﻠﺴﻔﻪ داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ. ﺿﻤﻦ اﯾﻦ ﮐﻪ روﯾﮑﺮد اﺑﻦ ﺳﯿﻨﺎ و ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﺼﯿﺮ ﻫﻢ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﮐﻤﯽ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ اﺑﻦ ﺳﯿﻨﺎ ﻋﻠﻢ ﻧﻮاﻣﯿﺲ را داﺧﻞ در ﺣﮑﻤﺖ ﻋﻤﻠﯽ و ﺟﺰو ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﯽ داﻧﺪ وﻟﯽ ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﺼﯿﺮ آن را، ﻫﻤﭽﻮن آداب و رﺳﻮم، ﻋﻠﻤﯽ ﻣﻮﺳﻤﯽ ﻣﯽ داﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﺎرج از داﯾﺮه ﺣﮑﻤﺖ و ﻓﻠﺴﻔﻪ اﺳﺖ