بررسي همساني هاي دو آيين ميترايي و اهل حق از منظر اسطوره شناسي

آيين ميترا از كهن‌ترين آيين‌هاي هند و ايراني است كه از ورود آريايي‌ها به ايران تا سده‌هاي بعد و حتي تا امروز، نشانه‌هاي از آن در ساختار فرهنگي و اجتماعي ايران به چشم مي‌خورد. بسياري از پژوهشگران در عرصۀ اسطوره‌شناختي و مردم شناسي ديني بر اين باورند كه عناصر و مؤلفه‌هاي معتنابهي از دين ميترايي در تاروپود اديان، فرقه‌ها و باورهاي مردم ايران ريشه دوانده است، به طوري كه پويايي، حيات و سرزندگي اين آيين به نحوي متصل و ملتصق با ديگر فرهنگ‌ها، بيشتر صيانت شده و بارور مانده است. به طور مشخص يكي از آيين‌هاي متأثر از ميترايي، موسوم به آيين اهل حق است. اين آيين در برخي از مناطق ايران رايج است. و داراي ويژگي‌هايي هست كه توانسته است با عناصر ميترايي همبستگي و پيوند وثيق داشته باشد و به نحويي عوامل و عناصر اين دو در هم تنيده و متلازم هستند كه انفكاك و تشخيص اين دو تقريباً غير ممكن به نظر مي‌رسد. اكنون پرسش اين است كه كدام وجه يا وجوه عناصر ميترايي بر شاكله و ساختار اهل حق تاثيري ژرف گذاشته است. ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﺑﺎ روش اﺳﻨﺎدي و ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ نظريات ﻣﺤﻘﻘﺎن درﺑﺎرة دو آﯾﯿﻦ، ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﺗﺸﺎﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه اﺳﺖ. مفروضاً مي‌توان چنين گفت كه چگونگي تشرف به آيين مهر و باور به نوع زايش ميترا و برخي مناسك و باورهاي آن در فرقۀ اهل حق تاثير بيشتري داشته است.