«تقديرگرايي» در شاهنامه‌ي فردوسي

يكي از موضوعات عمده و اساسي كه از ديرباز تا به اكنون ذهن بشر را به خود مشغول كرده است، اعتقاد به تأثير نيروهاي فرا انساني در زندگي انسان است كه از آن به «تقدير» ياد مي‌شود. اين اعتقاد به تقدير گرايي، در طول تاريخ با توجه به عوامل سياسي، اجتماعي، ديني و ... دچار ضعف و قوّت شده است؛ و بازتاب آن را به آشكارگي، در متون ادبي، مي‌توان ديد و مشاهده كرد. يكي از اين متون برجسته‌ي ادبي، شاهنامه‌ي حكيم ابوالقاسم فردوسي است، كه به وضوح، تحت تاثير اعتقاد به جبر و تقدير قرار دارد. نگارندگان در اين جستار بر آن شده‌اند تا اين اعتقاد به تقديرگرايي در شاهنامه را، از جنبه‌ها و جوانب گوناگون، از جمله: «ريشه هاي تقدير گرايي در شاهنامه»، «بازتاب تقديرگرايي در داستانهاي شاهنامه»، «بازتاب تقدير گرايي در سخنان فردوسي»، «پيوند اختر شماري در شاهنامه با تقدير گرايي»، و «پيوند خواب در شاهنامه با تقدير گرايي»، بررسي نمايند و مورد تحقيق قرار دهند.

The one of the fundamental and important subjects that from last time to now, amuses humanʼs mind, is belief to superhuman power- fate -. This belief to fate change with factors of policy, society, religion and …, along history; and its reflection has been seen in literary texts. The one of these important texts is ferdowsiʼs shah-nameh. Authors, in this work, has attempted that consider the belief to fate in shah-nameh from various aspects, as follows: 1- the roots of belief to fate in shah-nameh- 2- the reflection of fate in stories of shah-nameh - 3- the reflection of fate in ferdowsi̕ word -4-relation of astronomy with fate in shah-nameh -5- relation of dream with fate in shah-nameh.