بازتاب خرافه گرايي و باورهاي عاميانه در متون كهن زبان فارسي (مطالعه موردي : جهانگشاي جويني)

ادبيات در هر شكل و قالبي كه باشد، نمايشگر زندگي و بيان كننده‌ي ارزش‌ها و معيارها و ويژگي‌هايي است كه زندگي فردي و جمعي بر محور آن‌ها مي‌چرخد، نقد و بررسي و ارزيابي آثار ادبي نيز چنين است و نمي‌توان به دور از ارزش‌ها و معيارها باشد و بي‌توجه از كنار آن‌ها بگذرد؛ به عبارتي ديگر نقد و بررسي آثار ادبي را، با همه‌ي گستردگي و تنوع و خصوصيات و مظاهر آن، درس زندگي ناميد. ادبيات از دو گذرگاه ما را با زندگي پيوند مي‌دهد: از گذرگاه عاطفي، وقتي كه آن را مي‌خوانيم، از گذرگاه خردورزي، وقتي كه آن را بررسي و نقد مي‌كنيم. از جهت خردورزي اگر به درستي به تحليل و نقد آثار ادبي بنشينيم و جنبه‌هاي مثبت و منفي آن‌ها را دريابيم زندگي را مطرح ساخته‌ايم؛ چه آثار ادبي مگر انعكاس زندگي و برخورد نويسنده يا شاعر با معيارها ارزش‌ها نيست. آنچه در ادبيات گذشته سنتي ما بايد مورد توجه باشد، اين است كه اين آثار، ادبيات جواني نيست كه از زندگي همسان با زندگي ما مايه گرفته باشد. بيش از هزار سال از عمر ادبيات سنتي ما مي‌گذرد. اين آثار از زندگي مردمي مايه گرفته كه قرن‌هاست در غبار زمان محو شده‌اند، معيارها و ارزش‌هاي اجتماعي و فرهنگي ما به آنان قطعاً نمي‌تواند يكسان باشد. از اين رو بايد انتظار داشته باشيم كه در اين آثار به مواردي برخورد كنيم كه با معيارها و ارزش‌هاي زندگي مردم امروز مغايرت داشته باشد. نقد و بررسي اين موارد و بيان كج انديشي‌ها و افكار خرافه‌آميز، كه ممكن است در برخي از متن‌ها وجود داشته باشد، مي‌تواند از موضوحات مطروحة ادبيات باشد. در ميان بسياري از آثار ادبي قديم، حتي در شاهكارها، چه در ادبيات فارسي و چه در ادبيات زبان‌هاي ديگر، انديشه‌هاي نابخردانه به چشم مي‌خورد. اين آثار بايد به درستي مورد تجريه و تحليل و نقد و بررسي قرار گيرد. در اين پژوهش به تجزيه و تحليل بسياري از اين نوع انديشه‌ها پرداخته مي‌شود.