نقش آفريني مبالغه در تصاوير رزم شاهنامه و معلقات عربي (مقايسه غم نامه رستم و سهراب و معلقه عمرو بن كلثوم براي نمونه)

گرايش به بزرگ نمايي و زياده روي در وصف، از ويژگي هاي اصلي زبان ادبي است و در گفتار روزمره نيز كاربرد فراواني دارد تا توجه مخاطب جلب گردد و معنا در جامه اي بديع به جريان درآيد. اين ويژگي به طور برجسته در توصيف صحنه هاي رزم و پيكار در اشعار بخش پهلواني شاهنامه فردوسي و معلقات عربي، ديده مي شود. در مقاله حاضر، با نگاه تطبيقي به رزم «رستم و سهراب» در شاهنامه و معلقه عمرو بن كلثوم تلاش گرديد با تحليل ابيات، گونه هاي مبالغه و تصاوير حاصل از آن در ابيات رزمي مورد تحليل قرار گيرد. اين بررسي نشان مي دهد كه در توصيف هاي مبالغه آميز هر دو شاعر، عناصر طبيعي در محور اين ترفند بديعي قرار دارد كه به مدد ابزارهاي بياني، به ويژه تشبيه و استعاره، آفريده شده اند. در اغراق هاي پيكار «رستم و سهراب» علاوه بر بخش حسي، گاه بُعد رواني تصوير مي شود؛ اما در معلقه عمرو بن كلثوم، اغراق هاي شاعر فراتر از امور حسي و بصري نيست و امور انتزاعي به دايره توصيفات او راه ندارد. در اقسام مبالغه نيز، غلو در شعر فردوسي نمود بارزي دارد؛ حال آن كه در معلقه عمرو بن كلثوم دو گونه تبليغ و اغراق، بيشتر خودنمايي مي كند. تفاوت ديگر ميان اين دو سروده، پيوستگي و زنجيره مندي تصاوير مبالغه آميز داستان فردوسي است كه اين موضوع به طور عام در اشعار جاهلي و شعر عمروبن كلثوم به طور خاص وجود ندارد.