تحليل موسيقي دروني منظومه هاي غنايي «زهره و منوچهر» ايرج ميرزا و «ايرج و هوبره» قاسم لاربن

موسيقي جزء جدايي ناپذير شعر است كه به چهار نوع بيروني، كناري، دروني و معنوي تقسيم مي شود. موسيقي دروني شعر برآمده از كلماتي است كه با بكارگيري آرايه هايي چون: جناس، سجع، تصدير، هم حروفي و هم صدايي نمود مي يابد تا هم سو با وزن شعر، كلمات نيز در هر بيت، موسيقي آفرين شوند و گوش نوازي و دل نشيني شعر افزون گردد. پژوهش حاضر، مثنوي هاي «زهره و منوچهر» ايرج ميرزا و «ايرج و هوبره» قاسم لاربن ـ آخرين منظومه هاي غنايي كلاسيك ادبيات فارسي ـ را با روش توصيفي ـ تحليلي مورد بررسي قرار داده و به اين پرسش پاسخ مي دهد كه برجستگي موسيقي دروني كدام منظومه بيش تر است و به چه دليل؟ يافته هاي تحقيق بيانگر آن است كه موسيقي دروني منظومة «ايرج و هوبره» نسبت به «زهره و منوچهر» با برتري بسامد سجع متوازي (05/31 % به 05/23 %)، جناس (91/43 % به 81/32 %) به ويژه تأثير جناس مضارع، هم صدايي مصوت «آ» (65/72 % به 09/61 %) و هم حروفي صامت «ر» (07/20 % به 29/15 %) برجسته تر است. اشتراك وزن و حرف روي در سجع متوازي، واقع شدن بيش تر كلمات سجع متوازي به صورت جناس مضارع، تأثير مصوت بلند «آ» در القاي مضامين منظومه هاي غنايي در بيان تفاخر، غم، اندوه و ... ، نيز نقش صامت «ر» در رواني و حركت كلمات، موسيقي دروني منظومة «ايرج و هوبره» را برجسته تر ساخته است.