ﺑﺮرﺳﯽ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت زراﻋﯽ و ﻋﻤﻠﮑﺮد داﻧﻪ ژﻧﻮﺗﯿﭗ ﻫﺎي ﻧﺨﻮد در آزﻣﺎﯾﺸﺎت ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻌﺘﺪل دﯾﻢ

Study of agronomic characteristics and grain yield of chickpea genotypes in international experiment under moderate rainfed condition

اصلاح و توسعه حبوبات جهت توليد عملكرد بيشتر در برنامه هاي به نژادي موسسه تحقيقات كشاورزي ديم از اهميت زيادي برخوردار مي باشد. عملكرد نخود (Cicer arietinum L.) در ايران 530 كيلوگرم در هكتار مي باشد كه نسبت به ميانگين عملكردجهاني و كشورهاي مهم توليد كننده نخود، بسيار پايين ميباشد. عوامل مختلفي در پايين بودن عملكرد مؤثر است كه بطور كلي ميتوان به عدم رعايت نكات فني توسط كشاورزان و استفاده از ارقام محلي، مديريت ضعيف مزرعه از جمله پاشيدن بذر با دست، انجام شخم براي پوشيدن بذر، ميزان مصرف كم بذر و كشت با تاخير در بهار اشاره نمود. در اين بررسي تعداد 72 ژنوتيپ مختلف نخود ارسالي از ايكاردا در قالب دو خزانه جداگانه تحت عنوان بررسي سازگاري ژنوتيپ هاي نخود در خزانه بين المللي درشرايط ديم CIEN-W-2015) و (CIEN-W-2017 در قالب طرح لاتيس ساده 6×6 در دو تكرار طي سال زراعي 1395-96 در معاونت مؤسسه تحقيقات كشاورزي ديم مورد ارزيابي قرار گرفتند. مقايسه ميانگين تيمارها در خزانه يCIEN-W-2015 نشان داد كه ژنوتيپ FLIP09-423c داراي بيشترين ميزان عملكرد به مقدار 1788 كيلوگرم در هكتار و كمترين عملكرد متعلق به رقم آزاد به مقدار 380 كيلوگرم در هكتار بود. همچنين نتايج حاصل از آزمايش CIEN-W-2017 نشان داد كه ژنوتيپ FLIP88-85c داراي بيشترين عملكرد بهميزان 1752 كيلوگرم درهكتار بود. در نهايت تعداد 21 ژنوتيپ از آزمايش (CIEN-W-2015) و 18 ژنوتيپ از آزمايش (CIEN-W-2017) انتخاب گرديدند كه ژنوتيپ هاي برتر جهت بررسي بيشتر وارد آزمايشات مقايسه عملكرد مقدماتي گرديدند.

Development of chickpea cultivars with high and stable yield, and suitable characters for different environments on autumn or spring planting under dryland condition is very important in breeding programs. Average chickpea productivity in Iran is 530 kg/ha that is less than half of average chickpea productivity in world. Low productivity is due to uses of local varieties which have low yield potential, and poor agronomic practices followed by the farmer such as broadcast sowing, use of furrow turningh plough for covering the seed after sowing, low seed rate, about 15 seeds/m2 and late planting in spring. The local chickpea varieties are harvested by hand because of prostrate growth habit, resulting in enhanced harvesting cost. In these experiments we evaluated 72 different genotypes of chickpea in CIENW- 2015 & CIEN-W-2017 in dryland conditions. Experimental design was simple lattice with 2 replications. Each line was planted in 2 rows with 4 meters length and row widths were 30 cm. During growth stages addition to prevalent agronomic practices, such as weeding and pest control, emergence percentage, stand, number days to flowering, plant height, number of days to maturity and 100 seed weight were recorded. According to yield and desirable traits, 21 lines from CIEN-W-2015 & 18 lines from CIEN-W- 2017 were better than check and selected and promoted for further trials in the next year.