ارايه مدلي براي ارزيابي موفقيت تجاري سازي فناوري

شواهد متعدد از سراسر دنيا نشان مي دهد، درصد اندكي از فناوري ها در زمينه تجاري سازي به موفقيت دست يافته اند. يكي از راهكارهاي ارائه شده براي برطرف كردن مشكل تجاري سازي، ارزيابي موفقيت تجاري سازي فناوري ها، قبل از اجراي طرح است. هدف پژوهش حاضر، شناسايي عوامل موثر بر تجاري شدن موفق فناوري و تعيين اهميت نسبي اين عوامل براي ايجاد يك مدل ارزيابي موفقيت تجاري سازي فناوري است. با استفاده از مرور ادبيات، 38 مؤلفه موثر بر موفقيت تجاري سازي فناوري استخراج و در 4 بُعد: مشخصات فني، مشخصات مالي و اقتصادي، مشخصات بازار و قوانين و تاييديه ها، دسته بندي گرديد. براي پالايش و ارزيابي تناسب عوامل استخراج شده با زمينه ها و شرايط واقعي تجاري سازي فناوري، از روش دلفي فازي با نظر سنجي از 18 خبره منتخب، استفاده گرديد كه در نتيجه 32 مولفه در 4 بُعد شناسايي شد. سپس اهميت نسبي هريك از مولفه ها و ابعاد موثر بر موفقيت تجاري سازي، بر اساس روش فرآيند تحليل شبكه اي (ANP) و با بهره گيري از نظرات همان گروه خبره مرحله قبل، تعيين شد. در اين راستا مشخصات بازار به عنوان مهم ترين بُعد اثرگذار بر موفقيت تجاري سازي فناوري مشخص گرديد و پس از آن ابعاد: مشخصات فني، مشخصات مالي و اقتصادي و قوانين و تاييديه ها، بترتيب رتبه دوم، سوم و چهارم اهميت را بدست آوردند. همچنين در مورد مولفه ها، امكانپذيري فني فناوري، امكانپذيري اقتصادي تجاري سازي فناوري، سازگاري فناوري با نياز بازار، وجود قوانين اجباري و حمايتي كه تجاري سازي و پذيرش فناوري را در بازار تحت تاثير قرار مي دهند، بالاترين اولويت را بترتيب در ابعاد مشخصات فني، مشخصات مالي و اقتصادي، مشخصات بازار و قوانين و تاييديه ها، كسب كردند. در نهايت با بهره گيري از وزن هاي اولويت عوامل موفقيت تجاري سازي، يك مدل ارزيابي براي تجاري سازي فناوري، ارايه شد. اين مدل ارزيابي مي تواند، توسط شركت ها به عنوان يك ارزيابي مقايسه اي جهت تحليل فرصت هاي كسب و كار فناوري جديد و بهبود عملكرد ارزيابي تجاري سازي فناوري، بكار گرفته شود.

The purpose of this study was to identify factors affecting the success of commercialization of technology and to determine the relative importance of these factors for providing an assessment model to evaluate the commercial success of technology. In the first phase of this study, 38 components affecting the success of technology commercialization were extracted from the related literature. Then these components were classified in four dimensions: technical specifications, economic and financial specifications, market specifications and rules and certificates. In this phase, to refine and verify the appropriateness of the factors extracted from related literature in accordance with technology commercialization actual context and conditions in Iran s firms and industries, fuzzy Delphi method was used with the survey of elected experts including 18 experienced professionals. As a result of the effective factors refinement, 32 components in 4 dimensions were specified. Then in phase 2, the relative importance of each of components and the dimensions affecting the commercialization success were determined having a survey from the same experts group and based on Analytic Network Process (ANP) method. According to the results of phase 2, market specifications were identified as the most important dimension of technology commercialization success factor and then dimensions: technical specifications, economic and financial specifications and rules and regulations. Finally, in phase 3, by using the priority weights of commercialization success factors, an assessment model was introduced. This evaluation model would direct risky investors and technology managers to make informed decisions about the development and commercialization of technologies before spending time and resources