آسيب شناسي تقسيم بيت‌المال از ديدگاه امام علي(ع)

عوامل متعددي در دوران خلافت امام علي (ع) در بروز چالش‌هاي اين دوره نقش داشته است. يكي از مهم‌ترين اين عوامل غنائم جنگي و بيت المال مي‌باشد كه داراي نقش تأثيرگذار و چشم‌گير است. در دوره خلفا به دنبال فتوحات مسلمانان غنايم بسياري به دست مسلمانان افتاد. عدم مديريت درست غنايم، تقسيم ناعادلانه و واگذاري امتيازات بر اساس وابستگي و منافع سياسي در اين دوره، موجب تغيير ارزش‌هاي اسلامي شد. فاصله طبقاتي و تضاد منافع در جامعه اسلامي هويدا گشت لكن امام علي(ع) كه اين تالي فاسد را بر نمي‌تافت غنايم و بيت‌المال را بر اساس قرآن و سنت پيامبر (ص) به صورت مساوي تقسيم كرد و امتيازها را لغو نمود با اين حال زمينه‌هايي كه قبلاً در دوره خلفا، ريشه‌هاي عميقي دوانده بود بروز فتنه‌هايي همچون جمل، قاعدين، دنياگرايي مسلمانان و تنها ماندن امام (ع) در صفين را لاجرم موجب شد. لذا مقاله بر مبناي اين سؤال اصلي سامان يافته است كه آسيب‌هاي تقسيم بيت المال قبل از حكومت امام علي (ع) چه بود و سيره ايشان در تقسيم غنايم و بيت المال چگونه بود؟ فرضيه بدين قرار است كه در فاصله رحلت رسول خدا تا خلافت امام علي به دليل عدم مديريت درست بيت‌المال، دنياگرايي و سوءاستفاده از بيت المال در ميان مسلمانان رواج يافت. مقابله با رانت خواران بيت‌المال يكي از مهمترين دغدغه‌هاي حكومتي امام علي بود. اين مقاله با روش توصيفي - تحليلي و بر مبناي مطالعات كتابخانه‌اي و منابع اصلي به بررسي موضوع مي‌پردازد.