شناسايي توده هاي بومي گندم نان ايراني متحمل به خشكي

در دهه هاي اخير، تغييرات آب و هوايي پيش بيني خشكسالي ها را در هلال مديترانه پيچيده كرده است. بنابراين به منابع ژنتيكي بيشتري، جهت شناسايي لاين هايي با ژن هاي متحمل و سازگار به شرايط خشكي نياز است. بدين منظور 249 توده بومي گندم نان ايراني از سراسر ايران گردآوري و در شرايط آبياري تكميلي و ديم در 96- 1395 به صورت مشاهده اي در ايستگاه تحقيقات كشاورزي ديم (سرارود كرمانشاه) مورد مقايسه قرار گرفتند. در فصل رشد و پس از برداشت داده هاي مربوط به صفات فنولوژيك، مورفولوژيك و فيزيولوژيك يادداشت برداري و اندازه گيري گرديدند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه تنوع بالايي بين توده هاي گندم از نظر صفات تحت بررسي وجود داشته و از اين تنوع مي توان در برنامه هاي اصلاحي بهره برد. نتايج تجزيه به مولفه هاي اصلي نشان داد كه توده هاي بومي خاستگاه جنوب از ظرفيت بالايي براي زودرسي در دو شرايط برخوردار بودند. شاخص هاي ميانگين حسابي بهره وري (AMP)، ميانگين هندسي بهره وري (GMP) و ميانگين هارمونيك (HM) همبستگي هاي مثبت معني داري را با عملكرد دانه در هر دو شرايط نشان دادند. بنابراين مي‌توان شاخص‌هاي ياد شده را به‌عنوان بهترين شاخص‌هاي ارزيابي تحمل به تنش در اين تحقيق معرفي كرد. در اين پژوهش دو ژنوتيپ 217 و 241 بترتيب از خاستگاه هاي جنوب و شمال را به خاطر دارا بودن بيشترين مقادير براي شاخص هاي ميانگين حسابي بهره وري (AMP)، ميانگين هندسي بهره وري (GMP)، ميانگين هارمونيك (HM)، شاخص پايداري عملكرد (YSI)، شاخص خشكي نسبي (RDI) و كمترين ها براي شاخص تحمل (TOL) و شاخص حساسيت به خشكي (SSI)، مي توان به عنوان ژنوتيپ هاي مقاوم به تنش در برنامه هاي به نژادي بكار برد.