تأثير تنش كم‌آبي و مقادير نيتروژن بر عملكرد، اجزاي عملكرد و درصد پروتئين تريتيكاله

به‌منظور بررسي اثر قطع آبياري و سطوح مختلف نيتروژن بر عملكرد و صفات زراعي تريتيكاله آزمايشي به‌صورت كرت‌هاي خرد شده و در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه آزاد اسلامي واحد بيرجند اجرا گرديد. در اين تحقيق آبياري به‌عنوان فاكتور اصلي در چهار سطح (آبياري كامل، حذف آبياري در مرحله گلدهي، حذف آبياري در مرحله دانه‌بندي و حذف آبياري در مرحله گلدهي و دانه‌بندي) و نيتروژن به‌عنوان فاكتور فرعي در چهار سطح (صفر، ۷۵، ۱۵0، 225 كيلوگرم در هكتار) در نظر گرفته شد. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه اثر سطوح آبياري بر عملكرد پروتئين دانه، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملكرد دانه و بيولوژيك در سطح 5 درصد معني‌دار بود. همچنين تفاوت در ميزان نيتروژن مصرفي به‌طور معني‌داري و در سطح ۵ درصد صفات طول سنبله، درصد پروتئين و نيتروژن دانه، عملكرد پروتئين دانه، عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك و شاخص برداشت دانه را تحت تأثير قرار داد. مقايسه ميانگين‌ها نشان داد كه حذف آبياري در هر دو مرحله گلدهي و دانه‌بندي، عملكرد تريتيكاله را نسبت به تيمار آبياري كامل به‌طور معني دار و به ميزان 33 درصد كاهش داد اما تيمارهاي قطع آبياري در مرحله گلدهي و قطع آبياري در مرحله پر شدن دانه تفاوت آماري معني‌داري با تيمار آبياري كامل نداشتند. همچنين حذف آبياري در مرحله گلدهي، مرحله دانه‌بندي و هر دو مرحله گلدهي و دانه‌بندي، وزن هزار دانه را به‌طور معني‌دار و به ترتيب3/6، 5/16، 4/26 درصد نسبت به آبياري مطلوب (بدون تنش) كاهش داد. با افزايش كاربرد نيتروژن از صفر به ۲۲۵ كيلوگرم در هكتار طول سنبله، درصد و عملكرد پروتئين دانه به ترتيب ۹/۹، 2/33 و 9/41 درصد افزايش يافت. به‌طوركلي بر اساس نتايج اين تحقيق مي‌توان تيمار تنش موقت كم‌آبي در يكي از مراحل گلدهي يا دانه‌بندي و كاربرد ۷۵ كيلوگرم نيتروژن در هكتار را براي زراعت تريتيكاله در شرايط اين آزمايش پيشنهاد كرد.