آسيب شناسي تدوين نقشه راه و ارائه مدلي براي تدوين نقشه راه الگو در ايران

با افزايش دگرگوني هاي اجتماعي در جامعه جهاني، اتكا به نقشه راه مبتني بر پيش بيني و ساخت الگوهاي قالبي، جوابگوي نياز مديريت هاي كلان كشورها نبود و پيش بيني آينده در دنياي پرتحول ، امري مشكل به نظر مي رسيد. عدم توانايي در پيش بيني دقيق آينده و پيچيدگي هاي ناشي از تغييرات روزافزون پيشرفت هاي جهاني باعث شد تا محققان از قابليت هاي دانش نوظهور آينده پژوهي بهره برده و تدوين نقشه راه را وارد بطن فعاليت هاي برنامه ريزي هاي كلان خود بكنند. اين رويكرد به سرعت در ميان كشورها گسترش يافت و با گذشت كمتر از دو دهه، عرصه هاي مختلف علوم را نيز در نورديد. ولي در كشور ما ، علوم انساني و اجتماعي كه مي توانست مباني فلسفي و نظري مطالعات آينده را شكل داده و ساير علوم پايه و فني و مهندسي را در دايره شمول آينده نگاري هاي خود قرار دهد از موضوع به دور مانده و در حاشيه قرار گرفته است. در اين خصوص تحرك در شاخه هاي علوم اسلامي و جامع شناسي ايراني و تلاش براي هدايت مطالعات كلان آينده ضروري است. از طرف ديگر در عرصه تدوين نقشه راه طراحي و تدوين الگوي اسلامي ايراني پيشرفت به عنوان يكي از شاخه هاي علوم نظري و اجتماعي كه مبتني بر پيش بيني آينده است لزوم تغيير رويكرد از پيش بيني به آينده نگاري ضرورتي اجتناب ناپذير است و هم اكنون فرايند مطالعات تدوين نقشه راه در برنامه ريزي كشوري و منطقه اي نيازمند مهندسي مجدد جهت استفاده از رويكرد آينده نگاري است. چه بسا بسياري از مسائل و مشكلات به وجود آمده در مراحل اجراي طرح هاي كلان به دليل اتكا به پيش بيني و عدم جامع نگري در مورد تأثير پيشرفت هاي آينده بر حل مشكلات جامعه، برنامه هاي توسعه آينده را در مرحله عمل با مشكل اساسي مواجه ساخته است. بر همين اساس اين مقاله سعي كرده با نقد فرايند تدوين نقشه راه سنتي مبتني بر كشف آينده، ضمن ارائه ايده مهندسي مجدد فرايند برنامه ريزي براي يك نقشه راه الگو، تغييرات مورد نظر در فرايند نگاشت الگوي اسلامي ايراني پيشرفت مبتني بر ساخت آينده را ارائه دهد كه اين تغييرات با محوريت به كارگيري آينده نگاري و روش هاي آن به جاي پيش بيني و آينده نگري در اين فرايند است.