بررسي الگوهاي مكاني بارش متاثر از پارامترهاي زميني و اقليمي

Spatial patterns of precipitation affected by land and climate parameters

بارش يكي از اصلي‌ترين پارامترهاي جوي در مطالعات اقليمي و برنامه‌ريزهاي مديريتي در حوزه‌هاي آبخيز مي‌باشد. بررسي اثرات بلندمدت اين پارامتر در تعيين الگوهاي اقليمي نقش بسزايي دارد. مطالعه حاضر باهدف تعيين پارامترهاي زميني و هوايي مؤثر بر بارش، از پنج تصوير بارش، تبخير و تعرق، پوشش گياهي، دماي سطح خاك و دماي هوا در بازه زماني 20 سال (2001-2020) باقدرت تفكيك مكاني 1/0 همبستگي بين پارامترهاي مذكور استخراج شد. نتايج نشان داد بين بارش و پوشش گياهي همبستگي بالاي 7/0 بود دارد به‌طوري‌كه درصد مساحت اين ضريب بين دو پارامتر تبخير و تعرق و شاخص پوشش گياهي با بارش، به ترتيب 48/32 و 33/18 درصد مي‌باشد. از طرف ديگر در مناطقي كه پوشش گياهي وجود دارد به دليل بالا بودن ميزان تبخير و تعرق ميزان بارش بيش‌تر از ساير مناطق مي‌باشد و اين الگو در مناطق دشتي با پوشش درختي و گياهي بالا بيش‌تر خود را نشان داده است. هم‌چنين در بخشي ديگر نتايج نشان داد بين دماي خاك و دماي هوا با بارش يك رابطه معكوس وجود دارد و در عرض‌هاي جغرافياي مياني به دليل بالا بودن دماي هوا ميزان همبستگي كاهش‌يافته است ولي در مناطقي كه نزديك به دريا بوده عكس اين حالت مشاهده مي‌شود و بين دما و بارش همبستگي مثبت وجود دارد كه متأثر از سازوكار تبخيري و بالا رفتن رطوبت هوا مي‌باشد. استفاده از داده‌هاي سنجشي و عدم نياز به داده‌هاي ايستگاهي در مديريت مناطق طبيعي كه فاقد آمار و اطلاعات مي‌باشد كمك شاياني به محققين و مديران مي‌كند.