چالش‌هاي بزرگ مدل‌سازي هيدرولوژيكي حوزه‌هاي آبخيز كوهستاني

Grand Challenges of Hydrological Modeling of Mountainous Basins

تخمين بارش و ارزيابي منابع آب در حوزه‌هاي آبخيز كوهستاني با استفاده از مدل‌هاي هيدرولوژيكي به دليل كمبود داده‌ها و شرايط جغرافيايي و اقليمي ناهمگن با محدوديت همراه است. برآورد سيل نيز در زيرحوزه‌هاي كوچك بالادست مناطق كوهستاني كه پاسخ هيدرولوژيكي سريع نسبت به وقوع رگبار دارند به علت نبود شرايط اندازه‌گيري و يا تخريب ايستگاه‌هاي هيدرومتري داراي عدم‌قطعيت بالايي است. همچنين، تخمين برف به علت ناهمگني برف‌پشته، محدوديت مشاهدات محلي و چالش‌هاي اندازه‌گيري آب معادل برف داراي خطا است. علاوه بر اين بررسي آب زيرزميني در مناطق كوهستاني به علت مسائل مربوط به نصب چاههاي مشاهده‌اي و كمبود داده مشكل است. بر اين اساس نتايج بررسي پژوهش‌هاي مختلف نشان داد كه استفاده از داده‌هاي بارش جهاني ناسا و داده‌هاي سنجش از دور تا حدودي مي‌تواند كمبود داده‌ها را جبران كند كه البته نيازمند واسنجي و صحت‌سنجي با داده هاي زميني است. همچنين به منظور كاهش خطاي تخمين بارش مناطق كوهستاني، استفاده از روش درون‌يابي كوكريجينگ به شرط اضافه نمودن داده‌هاي كمكي به متغيرهاي اصلي پيشنهاد شده است. در مورد تخمين سيل به ويژه در حوزه‌هاي آبخيز فاقد آمار، رو‌ش‌هاي تعيين داغاب و شاخص‌هاي نشانگر سيل از طريق پردازش تصاوير ماهواره‌اي و بازديدهاي ميداني، بكارگيري روش دندروژئومورفولوژي، روش لومينسانس با تحريك نوري و تكنيك‌هاي سن‌سنجي ايزوتوپي از قبيل راديوكربن‌ها و سزيم 137 مورد توجه قرار گرفته است. علاوه بر اين براي مطالعه منابع آب زيرزميني در حوضه‌هاي كوهستاني استفاده از ردياب‌هاي ژئوشيميايي شامل يون‌هاي محلول و ايزوتوپ‌هاي آب و املاح، ردياب‌هاي رنگي و مدل‌سازي سه‌بعدي پيشنهاد شده است.