كاركرد ستيزه ؛ گسست يا انسجام؟ نگاهي جامعه شناختي به رمان برادران كارامازوف

ستیزه عنصری لاجرم و انضمامی در روابط اجتماعی و گروه های مختلف اجتماعی است. ستیزه چه در فرم پنهانش كه حس نفرت است و چه در فرم آشكارش كه جدال و دشمنی؛ در روند زندگی هر روز وجود دارد چنان كه در زندگی اجتماعی نمایانده در رمان برادران كارامازوف مشهود است. چه در گروه های كوچك مثل رابطه دو نفره و روابط خانوادگی و نیز خدمتكار و ارباب؛ و چه در گروههای بزرگتر مثل نهاد پیران دیر و مخالفانشان در كلیسا. ستیزه از نظر زیمل به ستیزه در گروه های كوچك و ستیزه بین ساختارها تقسیم میشود. ستیزه در روابط صمیمانه، ستیزه در بین افرادی كه عضویت در گروهی مشترك دارند یا دارای شباهت و منافع مشترك هستند، ستیزه قضایی (قانونی) و ستیز ه بر سر آرمانها انواع ستیزه در نظر زیمل هستند. به راستی، ستیزه كه خود به عنوان نمادی ازگسست طرفین ستیزه شناخته میشود، چگونه در زندگی اجتماعی به تصویر كشیده شده در رمان، كاركرد در راستای انسجام اجتماعی داشته است؟در بستر روابط پیچیده و سیستماتیك جامعه مدرن، ستیزه بر خلاف تصور معمول، عنصری در راستای گسست اجتماعی نیست. چرا كه كنشگر در انبوهی روابط اجتماعی و محضورات و امیال و تأثیرات ناشی از آنها تنیده شده و از چنان آزادیای عملا0 برخوردار نیست كه آنچه خود ابتدا در راستای گسست خواسته بود عملی شود و حتی خواسته و سوگیری خود وی نیز در بسیاری روابط در اثر جایگاه اجتماعی و روابط اجتماعی وی، دچار تغییر اساسی حتی در راستایی كاملا0 متضاد با سمت و سوی اولیه میگردد. ستیزه عنصری تنیده در روابط اجتماعی است، طوری كه رابطه اجتماعی بدون آن وجود عینی ندارد، و در صورتی كه بی حد و مرز و بی چهارچوبی نباشد، چنان كه در جامعه مدرن چنین است، این عنصر ستیزه در پیوندی انضمامی با سایر عناصر وحدت بخش رابطه اجتماعی، در كلیت، كاركردی انسجام بخش دارد.