مديريت جامع آبخيز، چالش‌هاي پيش رو: مثال موردي استان اردبيل

Comprehensive watershed management, challenges ahead: A case example of Ardabil Province

طرح جامع آبخيزداري با رويكرد مديريت يكپارچه آبخيز و مديريت سازگار در دستور كار دولت قرار گرفته است، تا مسائل، چالش‌ها و بحران‌هاي منابع طبيعي و محيط زيست را سامان‌دهي كند. حوزه آبخيز قره‌سو با مساحت حدود 740 هزار هكتار در استان اردبيل انتخاب شده است. در اين زمينه ابهام‌هايي وجود دارد كه مي‌تواند در ارتباط با موفقيت و عدم موفقيت تاثيرگذار باشد. در اين بررسي برخي از اين مسائل مورد توجه قرار گرفته است: الف) در برخي از استان‎ها طرح شروع، ولي در برخي ديگر هنوز شروع نشده است. ضرورت دارد آسيب‌شناسي اين عدم هماهنگي در اجراي طرح، و ادامه آن مورد توجه قرار گيرد. ب) تنوع ديدگاه‌ها و برداشت‌ها از چهارچوب تهيه شده (چهارچوب تدوين شرح خدمات برنامه راهبردي مديريت جامع حوزه‌هاي آبخيز) كه قرار است مبناي تهيه شرح خدمات استان‌ها باشد، وجود دارد. پ) برخي موارد و بندهاي شرح خدمات اصولاً بايد ساختار يكساني داشته باشند و ممكن است در روند اتخاذ شده به شكل كنوني رعايت نشوند. ت) اجراي بخش عمده طرح توسط قرارگاه امام حسن مجتبي (ع) قرار است انجام شود، اما حد و حدود شرح خدمات و رويكرد اجرايي عمليات نامشخص است. ث) آيا طرح جامع آبخيزداري بر اساس استانداردهاي جهاني احياء و با تاكيد بر روش‌هاي طبيعت‌پايه و خنثي‌سازي تخريب انجام خواهد شد، يا اجراي آن بر اساس روال گذشته خواهد بود؟ ج) آيا اجراي عمليات بر پايه مطالعات انجام شده گذشته حوزه‎هاي آبخيز خواهد بود (مطالعاتي كه از نظر زماني به‎هنگام نيستند و نيز آنها بر اساس شرح خدمات قبلي و در قالب چارچوب‎هاي گذشته انجام شده‎اند)؟ اگر نه هزينه‌هاي صرف شده براي اين مطالعات چگونه‌ خواهد بود؟ چ) شرح خدمات، تامين اعتبار مطالعاتي، اولويت‌بندي و ساير مسائل مرتبط در حاله‌اي از ابهام است كه هنوز مشخص نيستند. ح) آيا نقش مشاور صرفاً تهيه و ارائه شرح خدمات است؟ پايش و نظارت بر اساس استانداردها چگونه انجام خواهد شد. خ) ضمانت اجرايي براي خنثي كردن عوامل تخريب چيست؟ د) ساز و كار هماهنگي و مشاركت بين سازماني چگونه خواهد بود، هماهنگي و مشاركتي كه تا به حال با علامت سوال مواجه بوده است.