بررسي تغييرات كاربري و پوشش اراضي پيرامون كلان شهرها با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي (مطالعه ي تطبيقي شهرهاي اروميه و اصفهان)

امروزه گسترش فیزیكی شهرها و تخریب بی‎رویه ی اراضی كشاورزی یكی از مسائل و مشكلات تمدن بشري به ویژه در كشورهای درحال¬توسعه به¬شمار می¬رود. رشد شتابان، بی‎ضابطه و ناهمگون فیزیك شهر كه اصطلاحاً خزش یا پراكنده‎رویی نامیده می‎شود، ضرورت برنامه¬ريزي صحيح برای حفظ منابع با ارزش زمین و اقتصاد جامعه را آشكار مي‎سازد. اطلاع از انواع تغييرات پوشش سطح زمين و فعاليت¬هاي انساني، به عنوان اطلاعات پايه براي برنامه¬ريزي¬هاي مختلف، از اهميت ويژه¬اي برخوردار است. دو شهر ارومیه و اصفهان به¬عنوان دو كلان¬شهر منطقه¬ای و با محیط¬طبیعی و ساختار اقتصادی متفاوت، از شهرهای پراهمیتی هستند كه در سال‎های اخیر با گسترش شتابزده‎ای همراه بوده‎اند. با گسترش كالبدی این شهرها سطح بسیار زیادی از زمین‎های اطراف به زیر ساخت‎و‎ساز رفته است و زمین¬ها و باغ‎های اطراف درخطر نابودی و تخریب قرار گرفته‏اند. درهمین راستا، این مقاله كوشش دارد، با نگرش توصیفی- تحلیلی به گسترش كالبدی دو كلانشهر ارومیه و اصفهان پرداخته و تاثیرآن بر اراضی پیرامون آن¬ها و تغییر كاربری اراضی در حریم شهرها را مورد بررسی قرار دهد. بدین¬منظور با استفاده از تصاویرماهواره¬اي لندست7 سال¬ 2001 و لندست8 سال 2013 و استفاده از روش طبقه¬بندي نظارت¬شده حداكثر احتمال، نقشه¬های پوشش اراضی تهیه گردید. در ادامه نیز با استفاده از روش مقایسه پس¬ ازطبقه¬بندی به بررسی تغییرات ایجاد شده در طی سال¬های 2001 و 2013 پرداخته شد. مقایسه نقشه¬هاي كاربري¬ اراضی در طول12 سال نشان داد كه شهرهای ارومیه و اصفهان به صورت گسترده‎ای با تغییر كاربری اراضیِ واقع شده در حریم خود به كاربری مسكونی به خزش خود ادامه می‎دهند. بدین-ترتیب دردهه¬ی گذشته بخش قابل توجهی از اراضی¬كشاورزی و باغی اطراف ارومیه و اصفهان به مناطق مسكونی و صنعتی تبدیل گردیده است.