نگاهي به ارتباط متن ها در ترجمه: بررسي موردي كتاب تاريخي مهاجمان سرحد

هر متن معمولاً از يك متن اصلي و شماري از متن هاي فرعي تشكيل مي شود. در بيشتر موارد، مفهوم نيز تنها از طريق متن اصلي قابل دريافت و حتي انتقال نخواهد بود. در اين بين، اين متن هاي فرعي هستند كه مانند ماهواره متن اصلي را در برگرفته اند و ارتباط متن اصلي را با دنياي خارج و اذهان مخاطبان ممكن پذير مي سازند. از اين منظر در اين پژوهش سعي مي شود كه رابطه متن ها تحت الگويي نظام مند و علمي در ترجمه يك اثر تاريخي كه بخشي غرور آفرين از تاريخ يك قوم را در بر مي گيرد مورد بررسي و واكاوي قرار گيرد كه هم متضمن بخش علمي باشد و هم برگي پر افتخار از غيرت و حميت قوم بلوچ را در مبارزه با استعمار انگليس ورق بزند، واقعيتي از تاريخ كه به مدتي نسبتاً طولاني به باد فراموشي سپرده شده است. ژرار ژنت در زمينه ارتباط يك متن با ديگر متن ها كه وي آن را ترامتنيت مي نامد، پنج دسته كلي را مطرح مي كند كه عبارتند از بينامتنيت، سرمتنينت، پيرامتنيت، فرامتنيت و بيش متنيت. در اين نوشتار پس از تشريح هركدام، بخش هايي از دو ترجمه كتاب توسط احمدي و يادگاري كه مرتبط با هر عنوان است مورد پژوهش قرار مي گيرد تا هم رابطه متن هاي فرعي با متن اصلي در ترجمه كتاب تاريخي تبين شود و هم از دو مترجم كدام با مد نظر داشتن اين روابط، ترجمه بهتر و قابل فهم تري را ارائه داده است. نتايج اين تحقيق بيانگر آن است كه از پنج دسته كلي نظريه ژنت بيش متنيت نقش چنداني در ترجمه اثر تاريخي ندارد اما نقش و نمود، پيرامتنيت و فرامتنيت در اثر تاريخي بيش از بينامتنيت وسرمتنيت است و مرحوم عبدالحسين يادگاري با بهره برداري بيشتر از اين مضامين در انتقال و درك بهتر اين متن ها عملكرد بهتري نسبت به ترجمه دكتر حميد احمدي داشته است.