شاهنامه و هويت ايران­شهري (بررسي و نقد ارزشي اركان و عناصر هويت­ساز)

حكيم فردوسي پرچمدار بازشناسي و جاودان­سازي فرهنگ ايران­شهري است و اين مهم را به شيوه­ها و شگردهاي گوناگون در شاهنامة يگانه­اش به انجام رسانده است. در اين جستار كوتاه كوشش بر آن است تا دو مورد از اين شيوه­ها بررسي و داده­هاي آن تحليل شود. يكي از شيوه­هاي موردبررسي، شناساندن آيين­هاي ايران­شهري به زبان توصيف در شاهنامه است و ديگري تبيين ارزشگذارانة فرهنگ قومي براي پوياسازي و پايا نمودن آن در روزگاران پسين. در بخش نخست، آداب برجستة زندگي و آيين­هاي مهم اجتماعي، از قبيل مراسم سور و سوگ، آداب ديد و بازديد، مهمان­نوازي، كشورداري و... و چگونگي وصف آن­ها در شاهنامه بررسي مي­گردد و در بخش دوم، موضع­گيري­هاي مستقيم و غير مستقيم فردوسي در اثبات وجوه تمايز و نشان دادن برتري­هاي كنش­ها و منش­هاي ايرانيان در مقايسه با غير ايراني­ها، بازنمايي مي­شود. مجموعه مطالب اين دو بخش، در فرآيندي دو مرحله­اي، يعني شناساندن عناصر هويت­ساز و نقد ارزشي اركان آن، چهارچوب هويت ايراني را ترسيم مي­سازد كه در جاودانگي آن تأثيري انكارناپذير دارد.