بررسي شاهنامه­ ستيزي در شعر شاعران ستايشگر تا پايان قرن پنجم

هدف از نگارش اين مقاله، بررسي جلوه‌هاي ستيز با شاهنامه در ديوان شاعران ستايشگر تا پايان قرن پنجم است. بررسي اين جدال و ابعاد و علت پديدار شدن آن به‌عنوان نخستين جلوه‌هاي ستيز با شاهنامه از جوانب گوناگوني حائز اهميت است. پيگيري علت اين مضامين در ادبيات، روشنگر مخالفت‌هاي بعدي با شاهنامه نيز مي‌تواند باشد. در اين پژوهش، نگارنده چهار شاعر ستايشگر دربار را برگزيده و به بررسي جنبه‌هاي ستيز با شاهنامه پرداخته است. علت انتخاب اين چهار شاعر اين است كه نمود شاهنامه در خلال سياست‌هاي حكومت بررسي شود چراكه مضامين اشعار در دوره‌هاي منتخب بنابر سياست‌هاي نظام تغيير مي‌كند و تعصبات ملي نه‌تنها از بين مي‌رود بلكه ستيز با شاهنامه و داستان‌هاي گذشتۀ ايران آغاز مي‌شود. يكي از راه‌هاي بررسي اين ستيز و دشمني، توجه به شعر شاعران ستايشگري است كه موضع خود را هم‌سو با سياست وقت پيش مي‌برند. پرسش اصلي اين است كه در چنين شرايطي جدال با شاهنامه چه ابعادي دارد و به چه صورتي نمايان مي‌شود. طبق نتايج به دست آمده ستيز با شاهنامه در ديوان اين شاعران نمودهاي گوناگوني مانند دروغ دانستن شاهنامه، برتري دادن نام محمود غزنوي به شاهان شاهنامه، ضعيف جلوه دادن رستم، برتري جنگاوري غزنويان بر پهلوانان شاهنامه، برتري دادن شكارگري خاندان غزنوي بر پهلوانان شاهنامه، عدم افتخار به سام و رستم، افتخار زابلستان به خاندان غزنوي، تأكيد بر شجاعت غزنويان، بي‌ارزش جلوه دادن حديث رستم و برتري دادن خاندان غزنوي بر شخصيت‌هاي شاهنامه دارد.