تحليل داستان فريدون و پسرانش بر اساس نقد كهن‌الگويي

آركي تايپ يا كهن‌الگو به آن دسته از محتويات موروثيِ ناخودآگاه جمعي گفته مي‌شود كه جهان‌شمول است؛ يعني هميشه، در همه‌جا و در همه‌كس، يكسان است و ازاين‌رو زمينۀ روانيِ مشتركي را ايجاد مي‌كند. اساطير و افسانه‌هاي ملل مختلف بستر مناسبي براي بروز كهن‌الگوهاست. ازجمله آثاري كه ظرفيت بالايي در اين زمينه دارد، شاهنامۀ حكيم بزرگ، فردوسي است. در اين نوشتار تلاش شده است داستان فريدون و پسرانش، بر اساس تحليل روان‌شناسانه و كهن‌الگويي يونگ و پيروانش بررسي شود. ابتدا به بررسي تطابق كهن‌الگوهاي سايه، قهرمان، پير خردمند، پرسونا، آنيما و آنيموس، حامي‌، جاودانگي، مرگ و تولد ديگر، بر شخصيت‌هاي اين داستان - به دليل نمود بالاي آن‌ها در داستان–پرداخته شده، سپس بر اساس مباني نقد كهن‌الگويي «ويلفرد گرين»، برخي تصاوير كهن‌الگويي ديگر در داستان، ازجمله عدد سه، درخت، باغ، بيابان و شير به‌صورت مجمل بررسي شده است. همچنين در اين مقاله سعي شده است، بر اساس تحليل روان‌شناختي يونگ به اين پرسش پاسخ داده شود كه چرا در مبحث «آزمودن فريدون فرزندان را»؛ با وجود شجاعت و تهوّر «تور»، فرزند مياني فريدون و اقدام وي براي كشتن اژدها -كه از نشانه‌هاي حقانيّت پادشاهان ايران باستان بوده است - فريدون وي را لايق پادشاهي ايران تشخيص نمي‌دهد؟