مطالعه سير تحول اشعار مداحان اهل‌بيت عليهم‌السلام در مجالس حسيني عراق (دوره قبل و بعد از سرنگوني صدام)

مرثيه خواني يا مداحي نوعي هنر مذهبي است و لازمة آن شناخت كامل ائمه و اهل بيت (ع) و آگاهي از اهداف رسالت آن‌ها و نيز اطلاع كافي از شرايط سياسي و اجتماعي مسلمانان و بخصوص شيعيان است. از آنجا كه در هر دوره شرايط جامعه و افكار مردم تغيير مي‌يابد، مداحي‌ها و مرثيه‌ها نيز با توجه به اين تغييرات چه از لحاظ شكلي و چه درونمايه تغيير مي‌كنند. در تاريخ معاصركشور عراق مدح اهل بيت (ع) بخصوص عزاداري امام حسين(ع) به دو دوره حكومت صدام و بعد از آن برمي‌گردد. چرا كه قبل از 2003 يعني زمان سقوط صدام، مداحي‌ها به طور مخفيانه و محدود انجام مي‌شد؛ ولي بعد از آن نوحه‌خواني‌ ابعاد بسيار وسيع و متنوعي پيدا كرد و در سبك و نحوه اجرا و مضامين دچار تحول شد. همچنين اقبال عمومي به اين مرثيه‌ها چه در عراق و چه در بين شيعيان ديگر كشورها وسعت چشمگيري يافت. اين مقاله برآن است تا با بررسي سبك و درونماية اشعار مداحي‌هاي جديد، به شناختي از تحولات بوجود آمده در آن‌ها دست يابد. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد از لحاظ سبك و اجرا، نوحه‌ها از موسيقي پيچيده‌تر و سنگين‌تري نسبت به قبل برخوردار شده‌اند. همچنين استفاده از تكنولوژي نوين در ضبط و اجرا، از تغييرات ايجاد شده در اين زمينه است. از لحاظ درونمايه نيز با توجه به گسترش آزادي‌هاي سياسي در عراق، مداحي‌ها از مضامين سياسي بيشتري برخوردار شده‌اند. استفاده وسيع از تصاوير و تشبيهات بخصوص استفاده از صنعت تشخيص، همچنين توجه به ابعاد مختلف شخصيتي زنان حاضر در واقعة عاشورا بخصوص حضرت زينب (س) و انعكاس راه‌پيمايي اربعين در اشعار و توجه به ابعاد بين‌المللي واقعة عاشورا و نيز استفادة بيشتر از نمادهاي عاشورايي در اين اشعار، از مهمترين دستاوردهاي اين پژوهش است.