برآمدن، تداوم و تحول گفتمان ادبيات عاشورايي در متن روضه‌الشهدا

گفتمان ادبيات عاشورايي از موضوعات مهم و پربحث در ادب فارسي و فرهنگ ايراني است. اين گفتمان به مجموعه‌اي از آثار نوشتاري و شفاهي اشاره دارد كه به رويداد عاشورا و شخصيت‌هاي آن مي‌پردازد. در اين راستا، كتاب روضه الشهدا كاشفي به عنوان يكي از منابع تاثيرگذار در ادبيات عاشورايي و مقتل‌نويسي، نقش بسزايي در شكل‌گيري و توسعه‌ گفتمان ادبيات عاشورايي دارد. اين كتاب كه در قرن نهم هجري تأليف شده است، مبتني بر روايات تاريخي، آيات قرآني، حديثي و داستاني، حوادث كربلا را در قالب شعر و نثر بازگو مي‌كند و به تحليل و تفسير آن‌ها مي‌پردازد. نويسنده‌ اين كتاب، حسين بن علي واعظ كاشفي، از بزرگان علم و ادب در سده نهم هجري است كه در زمينه‌هاي مختلف تاريخ، شعر، نثر و روضه‌خواني، آثاري از خود به جاي گذاشته داشته است. كاشفي با داشتن دانش گسترده و سبك خلاقانه، توانسته است كتاب روضه الشهدا را به عنوان يك متن اثر‌گذار در حوزه ادبيات عاشورايي به نگارش درآورد. كاشفي در اين كتاب، با به كارگيري اصول روضه‌خواني، سخنوري و شعرسرايي، سعي مي‌كند تا حال و هواي عاشورا را به خواننده منتقل كند و احساسات و ارزش‌هاي عاشورايي را در وجود مخاطب بيدار سازد. كتاب روضه الشهدا كاشفي، با تأكيد بر مفاهيم محوري چون عدالت، شهادت، صبر، تقوا، ولايت و محبت، گفتمان ادبيات عاشورايي را پرورش مي‌دهد و به آن جهت مي‌بخشد. اين مقاله بر آن است تا با مطالعه‌، تحليل و بررسي كتاب روضه الشهدا مبتني بر روش‌هاي تحليل گفتمان، به درك نحوه و چگونگي تداوم و تحول گفتمان ادبيات عاشورايي در پرتو اين متن بپردازد. نتيجه اين بررسي نشان مي‌دهد كه حسين واعظ كاشفي با پرداختن همزمان به روايت‌هاي تاريخي، حديثي، عرفاني و داستاني پيرامون واقعه عاشورا، در هرچه غني‌تر شدن گفتمان ادبيات عاشورايي، نقش موثري داشته است. از سوي ديگر، نفوذ معنوي متن روضه‌ الشهدا در ميان گروه‌هاي گوناگون در جامعه ايراني و گسترش و تثبيت سنت روضه‌خواني در خلال مراسم عزاداري محرم در عصر صفوي و پس از آن به تحولات تاثيرگذار و پايداري در برگزاري آيين‌هاي محرم منجر شده است.