پيوند سبزي ها در ايران: پيشينه، كاربرد، موقعيت كنوني و چشم انداز اين فناوري در كشور

اولين گزارش منتشر نشده از پيوند سبزي ها در ايران به سال 1353 هجري شمسي برمي گردد كه هندوانه به روش مجاورتي بر روي پايه اي از جنس خودش پيوند گرديد. برنامه هاي پژوهشي جامع و هدفمند از سال 1378 (20 سال پيش) و توليد تجاري نشاي پيوندي از سال 1388 (10 سال پيش) در كشور شروع شد. اهداف اصلي پيوند سبزي ها، غلبه بر بيماري هاي خاك زاد و تنش هاي غيرزيستي مي باشد. ايران جزو سه كشور بزرگ دنيا در توليد هندوانه، خربزه و خيار مي باشد و بر همين اساس از ميزان 3 ميليون نشاي پيوندي توليدي در سال، 95% آن به هندوانه، 3% به خربزه و مابقي به خيار، گوجه فرنگي و فلفل اختصاص دارد. با توجه به بازار بسيار گسترده در اين حوضه، فاصله بسيار زيادي بين توليد محدود نشاي پيوندي با تقاضاي بالاي آن در كشور وجود دارد. پيوند نيمانيم تك لپه اي در كدوئيان و پيوند نيمانيم لوله اي در سولاناسه، از رايج ترين روش هاي پيوند سبزي ها در كشور مي باشند. در حال حاضر تعدادي از دانشگاه ها، مراكز و موسسات تحقيقاتي و بخش خصوصي، مطالعاتي را روي جنبه هاي توليد نشاء، مقايسه پايه ها، توسعه تجهيزات، فيزيولوژي گياه و بيولوژي مولكولي مرتبط با پيوند سبزي ها انجام مي دهند. در حال حاضر چندين پروژه تحقيقاتي، كارگاه آموزشي و تاسيس يك شركت فناور با محوريت پارك علم و فناوري دانشگاه تهران در كشور انجام شده است. هم اكنون مشكلاتي همچون هزينه هاي بالاي كارگري، توسعه بيماري هاي بذرزاد، كمبود پايه هاي سازگار و مقاوم به چندين بيماري و عدم درك كامل از مكانيسم اثرات متقابل پايه-پيوندك مرتبط با رشد و نمو گياه، تحمل و كيفيت ميوه، كاربرد نشاهاي پيوندي را با محدوديت مواجه ساخته است.