تاثير مراحل مختلف برداشت بر ميزان و تركيبات اسانس گياه دارويي مفراح Nepeta crispa L.) )

مفراح (Nepeta crispa L.) گياهي علفي، چندساله و متعلق به خانواده Lamiaceae كه در غرب ايران، نواحي كوهستان الوند در استان همدان رويش دارد و از جمله گونه هاي انحصاري ايران محسوب مي شود. مفراح به عنوان آرام بخش، مقوي معده، ضد نفخ و ضدعفوني كننده در رفع اختلالات تنفسي و گوارشي مورد استفاده قرار مي گيرد. در اين تحقيق ، اثر زمان هاي مختلف برداشت بر ميزان و تركيب هاي اسانس مورد بررسي قرار گرفت. اين گياه در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه تربيت مدرس كشت گرديد. اندام هوايي در سه مرحله رشدي شامل، مرحله رويشي، گلدهي و بذردهي، برداشت و پس از خشك شدن (در سايه و دماي 25 درجه سانتي گراد) اسانس گيري از آنها به روش تقطير با آب انجام شد. به منظور جداسازي و شناسايي تركيب هاي اسانس از دستگاه كروماتوگرافي گازي (GC) و كروماتوگرافي گازي متصل به طيف سنج جرمي (GC/MS) استفاده شد. نتايج حاصل از اين تحقيق نشان مي دهد، بيشترين درصد اسانس مربوط به برداشت در مرحله گلدهي كامل 62/0 درصد و كمترين آن در مرحله بذردهي 28/0 درصد (%W/W) بدست آمد. مراحل مختلف برداشت بر روي تركيبات اسانس تاثيرات متفاوتي گذاشت. تركيب هاي عمده اسانس 1،8 سينئول، -4aα,7β,7aα نپتالاكتون، 4aβ-7α-7aα - نپتالاكتون و بتا-پينن بودند. مقدار 1،8 سينئول به عنوان اصلي ترين تركيب در اسانس اين گياه در مرحله رويشي، گلدهي و بذردهي به ترتيب 2/40%، 7/57% و 1/60% بود. نتايج نشان داد كه مراحل مختلف برداشت بر روي درصد اسانس و تركيب هاي تشكيل دهنده آن مؤثر است.