ثعلب هاي خاكرُست ايران: جوانه زني غيرهمزيست درون شيشه اي پيش نيازي براي حفاظت ژنتيكي

46 گونه ثعلب خاكرست در نقاط مختلف ايران مي رويد كه غده هاي گوشتي 36 گونه براي توليد پودر ثعلب جهت استفاده در صنايع غذايي جمع آوري مي شود. برداشت گياهان ثعلب در ايران منجر به تخليه جمعيت هاي وحشي بسياري از گونه ها شده است به طوري كه 19 گونه از ثعلب هاي ايراني جزوه گونه هاي در معرض خطر شناخته مي شوند. بذرها ثعلب ها داراي يك جنين كوچك با قطر تنها 1/0 ميلي‌متر مي‌باشد كه فاقد هر گونه بافت آندوسپرم ذخيره‌اي مي‌باشد. جوانه زني بذر و رشد گياهچه در گونه هاي ثعلب خاكرست ايراني در طبيعت به صورت همزيست با گونه هاي ويژه اي از قارچ و تحت شرايط ميكرواقليمي مخصوص صورت مي گيرد. با وجود در معرض خطر بودن گونه هاي ثعلب ايراني، تلاش هاي محدودي در جهت جوانه زني همزيست يا غيرهمزيست ساير گونه هاي ثعلب خاكرست ايراني صورت گرفته است. در حال حاضر در هسته تحقيقاتي ثعلب هاي خاكزي واحد پژوهشي گياهان دارويي در گروه علوم و مهندسي باغباني دانشگاه كردستان جوانه زني غيرهمزيست 8 گونه ثعلب بهينه شده است. همچنين جوانه زني و رشد گياهچه 3 گونه O. simia، D. umbrosa و A. coriophora تا مرحله گياهچه هاي چند سانتي پيشرفت داشته است. با توجه به عدم وجود راهكارهاي حفاظت گونه براي ثعلب هاي ايراني، مي توان گياهان درون شيشه اي توليد شده هر گونه را در محل هاي اصلي رويش در غرب كشور كشت كرد. به دليل اندازه بسيار كوچك بذرهاي ثعلب، هر گياه قادر به توليد چند ميليون بذر مي باشد و براساس اين حقيقت كه دستورالعمل توسعه يافته قادر به جوانه زني صدرصدي برخي گونه ها مي باشد، مي توان تعداد بسيار زيادي گياه درون شيشه اي مقاوم شده را در مناطق اصلي هر گونه كاشت و اميدوار به استقرار مجدد جمعيت ها و نجات اين گونه هاي با ارزش بود.