نسبت سنجي الگوي عدالت در انديشه آيت الله خامنه اي با سند آمايش سرزميني

عدالت در اسلام يكي از بنيادي‌ترين مفاهيم و اصول بوده به نحوي كه قرآن هدف بعثت انبيا و قامت آسمان‌ها و زمين را عدالت معرفي كرده‌ است. اهميت عدالت از آن جهت است كه استقرار آن در جامعه مي‌تواند زمينه‌ساز مشاركت اجتماعي، تداوم حيات سياسي، شكوفايي استعدادهاي انساني و رشد و پيشرفت در ابعاد مختلف جامعه شود و اين امر باعث گرديده تا يكي از دغدغه‌هاي اصلي مردم در طي اعصار گوناگون، اجراي عدالت توسط حكّام و فرمانروايان باشد. بر اساس قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه و طبق ماده ۲۶ آن، دولت موظف است به منظور رقابت پذير كردن عدالت بين منطقه‌اي و سرزميني و تقويت خوداتكايي، افزايش انگيزه وصول درامد استاني؛ برنامه سند آمايش سرزمين ملي و استاني را تهيه و پس از تصويب شوراي عالي آمايش سرزمين، به اجرا درآورد. لذا سند آمايش سرزمين در تاريخ 11/12/1399 توسط شوراي عالي آمايش تصويب شد.پژوهش حاضر در صدد پاسخ به اين سوال است كه سند آمايش سرزمين، چقدر در مسير اجراي عدالت در انديشه حضرت آيت الله خامنه‌اي (مد ظله العالي) موثر است؟ روش پژوهش توصيفي تحليلي است كه به مقايسه مولفه‌ها و اهداف سند آمايش سرزمين و چهارچوب انديشه مقام معظم رهبري در مورد عدالت پرداخته است. در بخش اول، مفهوم عدالت بررسي شده است كه در سند آمايش سرزمين، محور عدالت، توسعه اقتصادي بيان شده است در حالي كه عدالت در انديشه حضرت آيت‌الله خامنه‌اي (مدّظلّه‌العالي) ريشه و هدفي الهي دارد، از عدالت الهي شروع مي‌شود و هدف آن نيز رضاي خداست. در بخش دوم پژوهش اقسام عدالت مورد بررسي قرار ميگيرد. طبق سند آمايش سرزمين، عدالت فرهنگي به تقويت آداب و سنن و بازيابي آثار فرهنگي محدود شده است. در حالي كه در انديشه مقام معظم رهبري، عدالت فرهنگي، يك مسئله ديني و مقدمه تزكيه و سعادت بشر است، بنابراين سند آمايش كمكي براي تحقق عدالت نخواهد كرد. طبق سند آمايش سرزمين، عدالت اقتصادي، عدالت در توزيع است. در انديشه رهبري، عدالت اقتصادي علاوه بر توزيع عادلانه شامل، امكان بهره‌مندي همه از فرصت‌ها، كم شدن فاصله غني و فقير، رفاه عمومي و امنيت اقتصادي مي‌باشد. بنابراين سند امايش در اين زمينه راهنمايي خوبي در راستاي عدالت ميكند. در زمينه علمي سند آمايش فقط به آموزش عالي اشاره دارد در حالي كه در انديشه رهبري، علاوه بر آموزش عالي، يكي از مهم‌ترين اركان گسترش عدالت، عدالت آموزشي در مدارس مي‌باشد. در عرصه سياسي نيز سند امايش سرزمين سكوت كرده است و بنابراين هيچ برنامه‌اي در جهت عدالت سياسي ندارد. در نتيجه به نظر ميرسد براي تحقق عدالت به واسطه آمايش سرزميني در چارچوب انديشه حضرت آيت الله خامنه‌اي(مد ظله العالي)، هم از جهت مفهوم و ماهيت عدالت تغاير وجود دارد و هم در ابعاد مختلف اقتصادي، سياسي، فرهنگي و علمي، بايد مولفه‌هاي متعدد و بيشتري در آن لحاظ شود