احمد اشرف: بازخواني يك سنت نظري در جامعه شناسي ايران

پژوهش حا ضر به بازخوانی و باز شنا سی منطق تبیین و مع ضل نظری یكی از جامعهشناسان متاخر در ایران یعنی احمد اشرف به عنوان یكی از چهرههایی كه با مو سسه علوم و تحقیقات اجتماعی تا سیس شده در سال 1337 همكاری داشته، میپردازد. اهمیت این مطالعه در این ا ست كه جامعه شنا سی در شرایط كنونی تنها به وا سطه تجدید نظر و رجوع نقادانه به میراث و سنت نظری خود قادر خواهد بود تا از و ضعیت شكننده ای كه در آن قرار دارد، فراروی كند. نو شتار حا ضر بازخوانی نقادانه آثار احمد ا شرف به عنوان بخشی از این سنت نظری را در دو سطح دنبال خواهد كرد: نخ ست - بررسی مسائل و معضلاتی كه اشرف در صدد بوده تا با ارائه الگوی تبیینی جامعهشناختی بدانها پا سخ دهد و دوم برر سی تاثیرپذیری و وام گیری او از جامعه شنا سان غربی در بنیان نهادن الگوی تبیینی خود. روشی كه در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته، روش اسنادی و كتابخ انهای است. در نتیجه بررسی منطق تبیین، معضل نظری و نحوه وام گیری اشرف از كلاسیكها، یكی از سنتهای فكری حاكم بر جامعهشناسی ایران شنا سایی می شود و آن سنت ماركسیستی ا ست كه با وام گیری از مباحث ماركس و منطق بحث او در صدد برآمده تا تبیینی از م سائل عمده جامعه ایران ارائه دهد اما این سنت ماركسیستی را باید آشكارا انتقادی دانست به این معنا كه وام گیری آن از رویكرد ماركسیستی همراه با بازخوانی انتقادی است بنابراین بیش از آنكه بتوان به آن عنوان یك جامعهشناسی وابسته و تقلیدی را داد، باید آن را رویكردی تطبیقی-انتقا دی دانست كه سعی دارد با مراجعه به تاریخ و شناخت خودویژگی های نظام اجتماعی ایران از یك سو و مقایسه آن با سیر تحولات در غرب از سوی دیگر به تبیینی از چرایی و چگونگی مسائل دست یابد.