نگاهي به گفتمان مشروعيّت در تاريخ بيهقي

اثر گرانسنگ و بي نظير تاريخ بيهقي، شناسنامه و سند ماندگار عصر غزنوي است كه از نظرگاه‏هاي بسياري‏ مي‏توان بدان نگريست. يكي از اين نظرگاه ها، مشروعيّت سازي است كه از رهگذر تاريخ نويسي، همواره مسئله اي مهم و مورد توجه بوده است. پرسش اين است كه آيا بيهقي كتاب خود را تنها براي توصيف وقايع و گزارش رويدادها به نگارش درآورده و يا در پس روايت وقايع، به امري ديگر يعني مشروعيّت سازي براي غزنويان نيز چشم داشته است؟ و چگونگي مشروعيّت بخشي بيهقي براي پادشاهان و زمامداران زمانه اش مورد بررسي قرار مي-گيرد. روش اتخاذ شده در اين تحقيق تحليل گفتمان با رويكرد متن‌محور است. نگارنده بر آن است تا با توجّه به مفاهيمي كه مطالعات گفتماني براي رصد سازوكارهاي گفتماني از جمله غيريت سازي و حاشيه راني و برجسته سازي به دست مي دهد، به واكاوي مشروعيّت‌سازي در تاريخ بيهقي بپردازد. نتايج اين پژوهش نشان مي دهد كه بيهقي با به كارگيري ايدئولوژي ديني، معرفي پادشاهان غزنوي به عنوان همراهان و ياوران خلفاي پيامبر(ص)، يادكردِ به قدرت رسيدن غزنويان ناشي از تقدير و حكمت خداوند، تلاش براي برتري دادن شاهان غزتوي بر شاهان باستان، برجسته سازي سلاطين غزنوي با استفاده از واژگان مثبت چون «عادل»، «خوبي سيرت»، «عفت و ديانت»، «ناصر دين‌الله»، «اطال‌الله بقاءه» سعي در مشروعيّت بخشيدن به خاندان ترك‌تبار غزنوي دارد.