تحليل گفتمان انتقادي جايگاه قاضي و قضاوت در تاريخ بيهقي

تاريخ بيهقي آيينهاي است كه وقايع جامعه را بيكم و كاست بازنمايي مي كند و از ديگر سو، جام جهان نمايي است كه هر نانموده اي را جلوه گر مي سازد. در اين مقاله پس از مشخّص كردن گفتمان غالب، با تحليل گفتمان انتقادي بر پايۀ مدل هاي سه گانۀ فركلاف، به توصيف، تفسير و تبيين داده هاي متني پرداخته شد. تحقق عدالت اجتماعي و ايجاد يك جامعۀ مدني با حضور قاضياني «مزكّي ومعدّل از هر دستي» ميسر مي شود و بيهقي به عنوان فردي از قشر متوسط جامعه، اهميّت خاص جايگاه قضاوت و قضا را بازنمايي مي كند؛ جايگاهي كه گاه پادشاه به تن خويش و گاه وزير و پسر وزير به مظالم مي نشستند و زماني و به دلايلي اين امور را حتي به وليعهد هم نبايد واگذاشت. روايت رئاليستي بيهقي، بازنمايي واقعيت هاي جامعۀ روزگار غزنوي است كه بيهقي به دليل وابستگي به هژموني دربار غزنه نمي تواند به نقد آشكار آن بپردازد ولي با انعكاس دادن تمام قد و آيينه وار حقايق، ناديده هايي درخور توجّه را تصويرسازي و بازنمايي مي كند و در لايههاي پنهاني و زيرين گفتمان خويش به نقد بي پرواي قدرت و تحليل ضعف و كاستي هاي آن مي پردازد و دفاع از جايگاه مردم عامه و متظلّم را در لايه هاي پنهاني زبان خويش به نمايش در مي آورد. واژه هاي كليدي: