بررسي ساختار طبقات سه گانۀ اجتماعي در تاريخ بيهقي بر اساس الگوي ايزدان سه كنش ژرژ دو مزيل

ساخت ثابتي را كه در طيِّ قرن ها در فرهنگ ملّت هاي گوناگون به رغم گستردگي جغرافيايي باقي مانده است، مي توان در سه كاركرد اجتماعيِ نامتغيّر، يعني حاكميّت، جنگ و توليد مورد بررسي و تحليل قرار داد. كاركردهايي كه ژرژ دو مزيل به عنوان اسطوره شناسي ساختارگرا از آن به عنوان «ايزدان سه كنش» نام مي برد. معمولاً اين تقسيماتِ سه گانۀ اجتماعي بر نظامي دقيق از طبقه بندي ها و تجزيه و تحليل ها مبتني است كه مي توان با روش ساختارگراييِ تطبيقي آن را در بسياري از جوامع بررسي نمود. در تاريخ بيهقي نيز اين ساختار ديده مي شود. پادشاه به عنوان قدرتِ فرمانروا كه بنابر اعتقاد پيشينيان، ارادۀ او از خداوند سرچشمه مي گيرد، در جايگاهِ حاكميّتِ مطلق است و طبقۀ اوّل اجتماعي در اين ساخت را دارد (ميترا- وارونا)، بزرگانِ لشكر و فرماندهان كه دومين طبقۀ اجتماعي را تشكيل مي دهند (ايندرا) و دبيران، پزشكان، پيشه وران و... كه سومين طبقۀ اجتماعي به شمار مي روند(ناستيه)، همه بخشي از ساختاري متشكّل به شمار مي-آيند كه كاركرد خاصّ خود را دارند.