بررسي و تحليل دلايل برجسته سازي جشن مهرگان در تاريخ بيهقي

هدف اصلي اين پژوهش بررسي و تحليل دلايل برجستهسازي جشن مهرگان نسبت به ساير اعياد ايراني و باستاني در تاريخ بيهقي است كه در جهت دريافت معناي متن ضروري به نظر ميرسد، ابتدا چگونگي برگزاري اين جشن در دورۀ باستان و دورۀ اسلامي مورد مقايسه قرار گرفته و در مرحلۀ بعد مهرگان در تاريخ بيهقي بررسي شدهاست. بر اساس اين مطالعه ديده ميشود عواملي از جمله هداياي مهرگاني، نشاط شراب در مهرگان، زمان برگزاري مهرگان و در مقابل نااميدي و يأس بزرگان درباري توسط ابوالفضل بيهقي برجسته شدهاند. زمان برگزاري اين جشن و چگونگي عملكرد اميرمسعود غزنوي در آن موقعيت تاريخي حساس و واكنش درباريان به اين عملكرد، مهمترين دليل براي بيان آن در تاريخ بيهقي است. زيرا از سويي مهرگان با تعادل پاييزي و رويدادهاي مهم تاريخي مصادف است و انتظار ميرود در اين موقعيت حساس تاريخي تمام قواي حكومتي بر دفع دشمنان متمركز باشد؛ از سوي ديگر اميرمسعود به جشن مهرگان، بادهگساري و خوشباشي ميپردازد. با توجه به هوشمندي ابوالفضل بيهقي ميتوانيم نتيجه بگيريم كه او در خلال نگارش تاريخ نه تنها اوضاع زمانهاش را همان طور كه بوده به تصوير كشيدهاست بلكه انتقادات خودش را نيز نسبت به اميرمسعود و عملكرد او بيان داشته و از اين طريق، به شيوهاي نكتهسنجانه، دلايل شكست اميرمسعود و رويكارآمدن سلجوقيان را توضيح دادهاست.