تاريخ بيهقي، نمونة اعلاي شعرگونة نثر مرسل عالي

سبك تاريخ بيهقي، نمونۀ اعلاي «سبك بينابين» يا «مرسلِ عالي» است. يكي از امتيازات تاريخ بيهقي، شعرگونه بودن آن است. بيهقي در تاريخ خود، راهي ميانۀ شعر و نثر را برگزيده و از اين -جهت، در ميان آثار نثر دورة اوّل و بعد از آن، ممتاز و به عنوان نمونة اعلاي نثر شعري برشمرده مي شود. بيهقي، لطافت كلام ادبي را دريافته و اشتياق خواننده به آهنگين بودن كلام و تأثير دو چندان آن را درك كرده است. همين امر، سبب شده تا به كلامش، قدري نمك شعري بدهد تا بتواند هم اثرش را در ميان آثار هم عصر و قبل و بعد ازخود، متمايزكند و هم به زيباييِ ادبي آن بيفزايد. در عبارت معروف «... تا آن‌چه نويسم يا از معاينة من است يا از سماع درست از مردي ثقه» كه دالِّ بر ممتاز بودن تاريخ بيهقي از نظر مختصة «صداقت و اطلاع» مي باشد، در جزء دوم عبارت، كلمات چنان برگزيده شده كه با اندكي مسامحه، به يك ركن عروضي تبديل مي گردد. چنين توانايي، بيشتر درميان آثاري كه به نثرهاي فني و مصنوع و به خصوص نثر مسجّع، نگارش شده، ديده مي شود. زيرا وفور لغات عربي و آرايه هاي سجع و جناس، سبب شعرگونه شدن نثر مي شوند. بيهقي با ميانه روي توأم با احتياط، طوري رفتاركرده كه هم شعر بودن كلامش، حفظ شده و هم از آرايه ها و لغات عربي، به حدّ اعتدال بهره برده است.