نگرش و نگارش داستانيِ ابوالفضل بيهقي

تاريخ بيهقي به مثابۀ تاريخي ادبي، وجه داستاني قابل مطالعه اي دارد كه لازم است ضمن بررسي از منظر داستان شناسي، از منظري نسبتاً تازه كه از آن تعبير به نگرش داستاني شده هم مورد بررسي قرار گيرد. ازاين رو، ابتدا به وجه نظري «داستان» و «تاريخ» بيهقي ميپردازيم. نيز اين سؤال در خور اهميّت است كه تاريخ بيهقي به مثابۀ «تاريخ» چگونه به «ادبيات» ميگرايد و بالعكس؛ البته اين دغدغه پررنگي است كه گرايش به تاريخنويسي در تاريخ بيهقي نظر به تأكيد بايسته بر درست نويسي چگونه ممكن است هنگام درآمدن به قالب داستان و احياناً افسانه ـ در انعكاس ادب عامه ـ از تناقض اتقان تاريخي و اوهام افسانه ها بسلامت گذشته باشد؛ به خصوص كه در روزگار پديد آمدن تاريخ بيهقي هنوز نميتوان از مؤلفههاي «داستان نويسي» به معنايي كه امروز فهميده ميشود سخن گفت و به اعتبار «قصه» بودن تاريخ بيهقي، ظن مبالغهآميزي در نگرش بيهقي قوت دارد. به هر روي، بيهقي در روزگاري تاريخ مينوشته كه هنوز تاريخ، داستان در معناي قديم آن بوده است؛ چنان كه پيش از او بسياري تاريخ را با داستان حكايت كردهاند؛ لذا بيهقي گويي به ميل عصر خود و به اين نگرش مردم كه تاريخ را داستان ميدانستهاند، پاسخ مثبت داده است. اين مطالعه به روش كتابخانهاي و توصيفي صورت پذيرفته است.