ساخت ها، مفردات و تركيبات عربي در نثر فارسي بيهقي

از ويژگي هاي نثر فارسي بيهقي آميختگي فارسي سَره با زبان عربي است كه بر همۀ بيهقي‌پژوهان روشن است. بررسي علمي اين پديده علاوه بر تأييد نثري كه بعدها در ادبيات سعدي جلوه مي-كند، اهميت دارد و نيز از جهت روش شناسي ادبيات بيهقي داراي اهميت است. در اثر بيهقي گاه عنوان هايي به صورت جمله هايي عربي وجود دارد، گاه دعاها و جملات معترضۀ عربي و گاه واژگان و مفرداتي عربي؛ امّا يكي از مهم ترين جلوه هاي عربي در نثر وي وجود ساخت هاي عربي مانند ساخت موصول و بيان پس از صله، ذكر تاريخ با ساختار عربي، بهره جستن از فعل-هايي با حروف اضافه در عربي مانند واقف گشت بر چيزي كه فارسي شدۀ وقف علي است و به كارگيري مفعول مطلق و مانند آن؛ نيز در تركيب هم گاه تركيب هايي كامل عربي اند؛ مانند بناء علي هذا و گاه نيز تركيب عربي- فارسي است مثل در وقت، كه همان في الوقت است يا صوابديد و مانند آن يا تركيب ها و جملاتي كه در عطف و هم‌نشيني با برابر فارسي آن هستند و به گونه اي ترجمه شده اند؛ مانند يكرويه شد و مستقيم، فحول و سترگان، برافتاد و زايل گشت. اين كار پژوهشي از نظر تطبيقي با رويكرد تعامل فارسي و عربي در ساختار داراي اهميت و ضرورت است. باهم آيي الفاظ عربي و فارسي با هم گونه اي نوآوري را در نثر بيهقي فراهم كرده است كه مي‌تواند به عنوان طرح‌ پژوهشي مورد مطالعه قرار گيرد.