تاريخ بيهقي؛ ادبيات و رويه‌هاي سياسي

ابوالفضل بيهقي زادة سدة پنجم در بيهق (سبزوار)، ملقّب به پدر نثر فارسي، همانند ستارگان شب-هاي كوير در آسمان ادب فارسي، همواره درخشيده و راه نمايانده است. دانش اندوزي، رشد و بالندگي وي در نيشابور، مركز علم و دانش آن روزگار آغاز شد و پس از آن او راهي غزنين شد. دست زمانه راهي پيش پايش نهاد كه ماندگاريش را براي هميشة تاريخ رقم زد. شاگردي در محضر بونصرمشكان و پرداختن به كتابت در ديوان رسالت، مقدمات آفرينشِ شاهكاري بي نظير و ماندگار در تاريخ ادببات فارسي فراهم ساخت. تاريخ بيهقي همانند كتاب سياست نامه خواجه نظام‌الملك كه عصر سلجوقيان را آينه‌وار در تمامي عرصه‌ها به نمايش گذارده است، قادر است به بسياري از سؤالات پژوهشگران در بارۀ وضعيت فكري-فرهنگي، اقتصادي-اجتماعي و نيز سياسي- نظامي و امنيتي پاسخ‌هايي مبتني بر واقعيات ارائه دهد. سؤالي كه اين پژوهش مي‌خواهد پاسخ دهد اين است كه ادبيات و رويه‌هاي رايج سياسي در قلمرو فارسي‌زبانان، تا چه اندازه وام‌دار و متأثر از كتاب تاريخ بيهقي است؟ فرضيه و پاسخ مقدماتي به اين پرسش، حاكي از تأثير مداوم و ماناي اين كتاب بر ادبيات و رويه‌هاي سياسي در طول تاريخ بعد از بيهقي است.