ارزيابي ناهنجاري هاي اسكلتي-عضلاني ناشي از كم تحركي دوران پاندمي كرونا در دختران دانش آموز مقطع متوسطه دوم شهرستان قزوين (شيوع و علت شناسي)

هدف پژوهش: در طول دوران اپيدمي كرونا و با محدوديت حضور دانش آموزان در مدارس و همچنين استفاده مفرط از وسايل الكترونيك، از ميزان تحرك اين افراد كاسته شده و همين موضوع آنها را در معرض مشكلات اسكلتي-عضلاني قرار داده است. بي‌تحركي، سبك زندگي غيرفعال و تغذيه نامناسب به همراه شيوع بالاي ناهنجاري‌هاي وضعيتي به‌عنوان يك تهديد بزرگ براي سلامتي دانش آموزان ايراني شناخته مي‌شود. ناهنجاري‌هاي وضعيتي عموماً به دلايلي همچون عادت‌هاي حركتي نامناسب، فقر حركتي و ضعف عضلاني، شرايط نامناسب محيطي، وضعيت‌هاي رواني_شخصيتي، تقليد الگوهاي حركتي و افزايش وزن بروز مي‌كنند. بدين ترتيب به نظر مي رسد كه تشخيص صحيح و به‌موقع ناهنجاري هاي وضعيتي و علل ايجاد آن در سنين پايين تر مي‌تواند نقش مهمي در اصلاح اين ناهنجاري ها و پيشگيري از بروز پيامدهاي ناگوار جسماني در سنين بالاتر و همچنين جلوگيري از تحميل هزينه‌هاي سنگين درماني بر خانواده و جامعه داشته باشد. لذا هدف از انجام تحقيق حاضر ارزيابي ناهنجاري هاي اسكلتي-عضلاني ناشي از كم تحركي دوران كرونا در دختران دانش آموز مقطع متوسطه دوم شهرستان قزوين به لحاظ ميزان شيوع و علل ايجاد آن مي باشد. روش و روند پژوهش: تحقيق حاضر از جمله تحقيقات توصيفي-تحليلي مي باشد كه در آن ناهنجاري هاي اسكلتي-عضلاني آزمودني ها و مهم ترين علل ايجاد آن مورد بررسي قرار گرفته است. جامعه تحقيق را كليه دانش آموزان دختر مقطع متوسطه دوم شهرستان قزوين تشكيل داده است. از ميان جامعه آماري، بر اساس معيارهاي ورود به تحقيق تعداد 250 نفر از دانش-آموزان دختر، نمونه تحقيق را تشكيل داده است. بعد از هماهنگي با اداره آموزش و پرورش شهرستان قزوين، جهت معرفي كلي كار و شناسايي آزمودني هاي تحقيق، يك فراخوان دعوت به همكاري در سطح مدارس شهر منتشر شد. سپس از بين مدارسي كه تمايل به همكاري داشتند، تعداد 5 مدرسه بصورت تصادفي و از بين مناطق مختلف شهر انتخاب شده و بعد از اعلام رضايت خانواده ها، آزمودني هاي تحقيق انتخاب شدند. ناهنجاري هاي اسكلتي-عضلاني آزمودني ها با استفاده از صفحه شطرنجي و بر اساس آزمون نيويورك، به شيوه بصري مورد ارزيابي قرار گرفت و در فرم مخصوص آزمون نيويورك ثبت شد. براي انجام آزمون نيويورك از آزمودني خواسته شد در فاصله 45 سانتي متري و پشت صفحه شطرنجي بايستد. آزمونگر نيز در فاصله 3 الي 4 متري از صفحه شطرنجي مستقر شده و از 3 نماي قدامي، خلفي و جانبي، وضعيت بدني آزمودني را مورد ارزيابي قرار مي داد. با مشاهده وضعيت فرد مطابق جدول آزمون نيويورك، تصويري كه بيشترين شباهت را با وضعيت بدني آزمودني داشت در هر بخش انتخاب و مطابق آن امتياز داده شد. امتيازها براي ناهنجاري شديد، خفيف و وضعيت طبيعي به ترتيب ۱، ۳ و ۵ بود. همچنين مهم ترين علل ايجاد ناهنجاري هاي وضعيتي به روش مصاحبه حضوري و تحليل رفتار جسماني دانش آموز به هنگام شركت در كلاس هاي آموزشيِ آنلاين و همچنين انجام فعاليت هاي روزمره انجام شد. از روش خي دو جهت تجزيه‌وتحليل استنباطي يافته‌هاي تحقيق استفاده ‌شد. يافته ها: نتايج آزمون خي دو نشان داد كه بين ميزان شيوع ناهنجاري هاي اسكلتي-عضلاني آزمودني ها تفاوت معني داري وجود دارد و از بين ناهنجاري هاي مورد بررسي به ترتيب، كايفوز، سربه جلو، كف پاي صاف، لوردوز، اسكوليوز، زانوي پرانتزي و زانوي ضربدري بالاترين ميزان شيوع را به خود اختصاص داده اند(05/0P≤). نتايج آزمون خي دو نشان داد كه بين علل ايجاد ناهنجاري هاي اسكلتي-عضلاني آزمودني ها نيز تفاوت معني داري وجود دارد و حفظ يك وضعيت بدني ناصحيح براي طولاني مدت، عدم آگاهي از وضعيت بدني صحيح، لَم دادن ناصحيح بر روي كاناپه و يا تختخواب، خم كردن بيش از حد سر و گردن به هنگام استفاده از تلفن همراه، نشستن طولاني مدت، انداختن پاها بر روي هم به هنگام نشستن، و انجام تكراري حركات به ترتيب بيشترين فراواني را در بين علل ايجاد ناهنجاري ها به خود اختصاص داده اند(05/0P≤). نتايج: با توجه به نتايج بدست آمده از تحقيق حاضر به نظر مي رسد كه اتخاذ وضعيت هاي ناصحيح بدني به هنگام انجام فعاليت هاي مختلف روزمره، از جمله فعاليت هاي آموزشي دانش آموزان، سبب ايجاد ناهنجاري هاي وضعيتي مي-شود. بخصوص استفاده مفرط از وسايل الكترونيكي نظير تلفن همراه و عدم رعايت وضعيت صحيح سر و گردن و ستون فقرات به هنگام استفاده از آن، مي تواند يكي از توجيهات شيوع بالاي ناهنجاري هاي كايفوز و سربه جلو باشد. به طور كلي اتخاذ وضعيت بدني ناصحيح به هنگام انجام فعاليت هاي جسماني كه ممكن است ناشي از عدم آگاهي فرد در اتخاذ وضعيت بدني صحيح باشد، علت بسيار مهمي براي ايجاد ناهنجاري هاي اسكلتي-عضلاني مي باشد. افزايش آگاهي دانش آموزان در مورد نحوه اتخاذ وضعيت بدني صحيح به هنگام انجام فعاليت هاي روزمره و تحصيلي، به ميزان زيادي مي تواند در پيشگيري و كاهش ابتلا به ناهنجاري هاي اسكلتي-عضلاني در بين دانش آموزان موثر باشد.