بررسي تطبيقي نمايشنامه «الحر الرياحي» به قلم عبدالرزاق عبدالواحد و «حر» نوشته عباس فرح‌بخش

عاشورا و قيام حسيني به عنوان واقعه اي منحصر به فرد در تاريخ اسلام، تاثير چشمگيري بر شناخت و معرفت افراد زيادي در طيف هاي گوناگون ملي و ديني گذاشت به گونه اي كه هنوز شاهد تاثير اين حماسه بر نفوس آدميان هستيم. از جمله شخصيت هاي كم نظير ديني- تاريخي در اين زمينه، مي توان به حر بن يزيد رياحي اشاره كرد، يكي از فرماندهان سپاه عمربن سعد ابي وقاص كه در روز عاشورا به جبهه امام پيوست و شهيد شد. اين تغيير جهت دست مايه آثار فرهنگي و ادبي گشت و اديبان با تكيه بر ديدگاه خود به اين شخصيت پرداخته اند كه نمايشنامه هاي حر و الحر الرياحي دو نمونه از اين آثار هستند. بررسي تطبيقي شيوه پرداخت دو اديب از دو مليت متفاوت به يك شخصيت ديني واحد در قالب نمايشنامه مي تواند باب جديدي از شناخت اشخاص و يا حتي ملت ها را باز نمايد. در اين تحقيق، نگارندگان به دنبال كنكاش در زمينه ي شباهت ها و تفاوت هاي آثار مذكور و شخصيت پردازي حر از ديدگاه دو اديبي هستند كه هيچگونه ارتباطي با يكديگر نداشته اند. پژوهش حاضر به روش توصيفي- تحليلي براساس رويكرد تطبيقي آمريكايي نگاشته شده است و طي آن، نويسندگان به اين نتيجه رسيده اند كه هر دو اديب، حالات و مسائل يكساني مانند كشمكش دروني حر، واكنش مردم در برابر قيام حسيني ، به كارگيري وهم و خيال و توجه به پيام امام حسين عليه السلام در زمان معاصر را در اثر خود به تصوير كشيده‌اند؛ اما در رابطه با تفاوت هاي دو اثر، نمايشنامه ي عباس فرح‌بخش به دنبال آگاهي بخشي اجتماعي، بهره ي كمتري از زيبايي هاي ادبي برده است و مهمترين مسئله اي كه در نمايشنامه مذكور با آن مواجه هستيم، مقوله ي آزادي است و نويسنده از تفكرات دكتر شريعتي تاثير پذيرفته‌است. در مقابل، عبدالرزاق نمايشنامه اي با زبان فاخر و محصول طبع آفريده است كه با وجود پرداختن به مسائل اجتماعي هاي اجتماعي، بعد ادبي آن درخشان تر است و در آن بر نقش ترس در انتخاب افراد تمركز مي كند.