بررسي و تحليل طرحواره‌هاي تصويري در مَثَل‌هاي عربي

اصطلاح طرحواره‌هاي تصويري را نخستين بار مارك جانسون (1949م) در چارچوب استعاره مفهومي در حوزه زبان شناسي شناختي مطرح كرد كه عبارت است از فهم مفاهيم انتزاعي در قالب مفاهيم ملموس تر كه سبب درك ساده تر آنها مي شود. نظريه پردازان اين حوزه، استعاره را زيربناي آن مي‌دانند و از طرحواره ها به عنوان الگوهاي شناختي ذهن ياد مي كنند كه در زبان نمود مي‌يابند. طرحواره هاي تصويري، شامل طرحواره حركتي (جا به جايي)، حجمي (ظرف و مظروف)، قدرتي (مانع) و غيره است. با توجه به اينكه طرحواره‌ها قابل انطباق در انواع گونه‌هاي ادبي است و بررسي آنها در زبان اديبان به كشف شيوه‌هاي انتقال مفاهيم و معاني مورد نظر گوينده و نويسنده مي‌شود؛ لذا پژوهش حاضر بر آن است تا انواع طرحواره‌هاي تصويري را با استفاده از روش توصيفي- تحليلي در مَثَل‌هاي عربي بررسي نمايد. بي ترديد با ريشه يابي مفهوم مثل‌ها و بررسي مفاهيم انتزاعي موجود در آنها از طريق طرحواره‌هاي تصويري مي‌توان هويت فكري و فرهنگي روزگار مربوط به مَثَل را به نمايش گذاشت. يافته‌هاي پژوهش حاكي از آن است كه در لايه زيرين بسياري از مَثَل هاي عربي كه غالباً مبتني بر استعاره مفهومي هستند، انواع طرحواره‌هاي تصويري (حركتي؛ حجمي؛ قدرتي) نهفته است و هر كدام، مفهوم انتزاعي خاصي را بيان مي كند و بيشترين بسامد، متعلق به طرحواره حركتي است و اين يافته، مؤيد كاركرد ادبي طرحواره ها در بازنمود زندگي سراسر جنب و جوشِ مردم كوچ-نشين عرب و زندگي پوياي آنها در باديه و صحرا است.