بررسي تطبيقي جمال الهي و عشق از ديدگاه ابن‌فارض، عطار و عرفاي ديگر

ديدگاه عاشقانۀ عارفان به درگاه فيض الهي و پيوند آن به ذرّه ذرّۀ جهان هستي موجب شده است تا نوع نگرش آنان به خلق و خلقت متفاوت باشد. همان‌گونه كه ابن‌فارض شاعر بزرگ عرب در تاييه كبري و عطار نيشابوري عارف نامي ايران زمين در چهار منظومۀ خود به‌ترتيب به توصيف مراحل سلوك عرفاني و تبيين اسرار الهي با زباني شيوا پرداخته‌اند. عارفان به نگاه مهرآگين و عاشقانه به جهان هستي مينگرند و شناخت اين ديدگاه در عصر كنوني با توجه به جنگها و برتربينيها و تبعيضها نياز جوامع بشري است. جستار حاضر در پژوهشي توصيفي- تطبيقي به بررسي عشق و جمال و مقايسۀ اين دو در اشعار عارفان جهان اسلام به‌ويژه دو شاعر بزرگ فوق‌الذكر پرداخته است. با تطبيق ديدگاه ابن‌فارض و عطار به‌دست آمد كه ديدگاه اين دو در جمال و عشق الهي تا حدودي همپوشاني دارد ولي طريقۀ بيان ايشان با هم متفاوت است. ابنفارض، در اشعار خود، از نظر به جمالِ معشوق و نوشيدن شرابي سخن گفته است كه او را مست مي‌سازد و مي-توان آن را آغازگر سير به سوي جمال حقيقي و رسيدن به درياي وحدت و استغراق در آن دانست. اما عطار كه كلام و شعرش مملو از عشق الهي است، از تمثيل و حكايات براي بيان مضمون و عشق الهي مدد ميگيرد و بيانِ شعر نزد او، علاوه بر رهاسازي خود از تلاطم درون، رسالتي است كه بر خود لازم مي‌داند.