نقد و بررسي واژه «آلاء» در«مفردات القرآن» فراهي

عبدالحميد فراهي، در كتاب مفردات القرآن، بر خلاف نظر ديگران كه «آلاء» را «نعمت ها» معنا كرده اند، معنايي جديد براي واژه «آلاء» ارائه كرده است، او معني «آلاء» را «فعال عجيبه» (كارهاي شگفت‌انگيز) دانسته و در اثبات نظر خود، آيات قرآن و اشعاري از فحول عرب را به‌عنوان شاهد مثال آورده است. اين نگاه جديد فراهي به واژه آلاء قابل تأمّل است، زيرا در اين پژوهش 35 كتاب لغت، 80 كتاب تفسير و 50 كتاب مرتبط مورد بررسي قرار گرفت كه از اين مجموع، تنها چند منبع، معنايي غير از نعمت ارائه كرده‌اند، آن هم فقط در مواردي كه واژه آلاء بعد از آيات عذاب و هلاكت آمده است و در بقيه موارد، همه معناي نعمت را برگزيده‌اند. كساني كه معنايي غير از «نعمات» براي آلاء ذكر كرده اند، اين واژه را فقط در مواردي كه صراحتًا اشاره به عقاب الهي دارد، به معناي «قدرت» و «سلطان» دانسته‌اند، اما فراهي فراتر از همه، معنايي كاملاً متفاوت ارائه نموده است و اين معني را در همه مواردي كه آلاء در قرآن ذكر شده، درست مي‌داند و نظر عموم مفسران و علماي لغت را خطا شمرده است. اين پژوهش با روش توصيفي- تحليلي و با بررسي كتاب‌هاي لغت، تفاسير، روايات و اشعار، نظر مفسران، اهل لغت و ديگر علما را دربارة واژة «آلاء» گردآوري كرده، آنگاه با مقايسه نظراتِ مختلف و تطبيق ادلّه، به نقد و بررسيِ معناي جديدي كه فراهي ارائه داده، پرداخته است. دستاورد حاصل نشان مي‌دهد اگر چه فراهي با جرأت، به نفي نظرات متقدمان و معاصرانش پرداخته و با ارائه معنايي جديد براي «آلاء» و نفي معناي نعمت ها، سعي داشته ارتباط آياتِ عذاب و هلاكت و مواضع قدرت الهي را با معناي فعال عجيبه (كارهاي شگفت انگيز) براي «آلاء» واضح‌تر نمايد.