بررسي اشعار بيژن سمندر بر اساس مكتب نشانه‌شناسي فرهنگي تارتو (1973)

شانه‌شناسي علم مطالعه نشانه‌ها و به بيان ديگر، علمي است كه به مطالعه نظام‌مند تمامي عوامل كه در ايجاد و يا تأويل نشانه و يا در فرايند دلالت دخيل‌اند، مي‌پردازد. يكي از مباحثي كه در اين رابطه از دهه هاي گذشته مطرح شده و با مباحث زبان شناختي نيز ارتباط تنگاتنگي دارد، بحث نشانه‌شناسي فرهنگي است كه جايگاه ويژه‌اي در ميان زبان‌شناسان و نشانه‌شناسان روس دارد. اين پژوهش مي كوشد با اتكاء به آرا و نظرات نشانه‌شناسان مكتب تارتو (1973) كه عمدتا مبتني بر لايه‌هاي معناشناختي فرهنگي نشانه‌هاي زباني است، اشعار بيژن سمندر، شاعر پرآوازه‌ي ادب عامه‌ي شيراز بپردازد تا از اين رهگذر، ضمن بررسي تحول نشانه‌هاي زباني با توجه به رويدادهاي مختلف فرهنگي و اجتماعي در طول زمان، زمينه‌ي پژوهشي جديدي را به عنوان يكي از حوزه‌هاي كاربردي نشانه‌شناسي فرهنگي در ادب و فرهنگ عامه، به جامعه ي زبان شناسي عرضه دارد. از همين رو، تعداد 233 نشانه كه به لحاظ جنبه‌هاي فرهنگي و اجتماعي در چارچوب نظري اين پژوهش قابل بررسي بود از كتاب شعر شيراز استخراج گرديد و با توجه به معدود منابع در دسترس مورد تحليل و بررسي قرار گرفت. در ادامه با توجه به شم زباني نگارنده (كه خود از گويشوران بومي اين گونه زباني است) و همچنين پرسش ميداني به صورت طراحي و اجراي پرسش‌نامه محقق ساخته از يك نمونه‌ي تصادفي 100 نفره در دسترس كه در اين خصوص مورد سنجش و ارزيابي قرار گرفت، مشخص شد كه از اين تعداد، 123 نشانه به دلايل مختلفي همچون وجود مترادف‌هايي در خود گونه شيرازي و يا معيار از گونه امروزي به كلي حذف گرديده است و همچنين تعداد 16 نشانه دچار جرح و تعديل معنايي قرار گرفته اند. از مهم‌ترين دستاوردهاي اين پژوهش، مي‌توان به مشخص ساختن ريشه‌هاي تاريخي و اجتماعي و به طور كلي سازوكار جذب و يا طرد بيش از 120 نشانه اشاره كرد.