نگاهي به مقولۀ سفر در خلق مضامين انتقادي در كليات سعدي و ديوان اشعار خواجوي كرماني

با نگاهي به تاريخِ تمدنِ بشري مي توان ديد كه انسان ها همواره به دلايل گوناگوني به سفر علاقه مند بوده اند. انجام اين پديدۀ تاريخي هر چه بود باعث مي شد آدمي در كنار آرامش و سلامت به كمال و خرسندى فردي و اجتماعي دسـت يابيد. اما آيا مقولۀ سفر مي تواند تاثيري در خلق مضامين انتقادي داشته باشد؟ و يا آيا نگرش سخنوران به اين پديده مي تواند در ايجاد نوع نقد چه اجتماعي و چه شخصي موثر باشد؟ در مقالۀ حاضر به روش تحليل محتواي كيفي متن با بررسي ديدگاه سعدي شيرازي و خواجوي كرماني درمي يابيم كه جهان‌بيني شيح اجل به سفر و نگاه دقيق او در كسب تجربه از آن، وي را به جامعه شناسي آگاه، دقيق و بي پروا بدل مي گرداند از اين رو بيشتر انتقاداتش جنبۀ اجتماعي و حتي سياسي به خود مي گيرد؛ در حالي كه مهاجرت هاي اجباري خواجوي كرماني هم به جهت نارضايتي از احوال و اوضاع دوران و هم تنگدستي سبب مي گردد، انتقادات وي عموماً از درونمايۀ اجتماعي بي بهره باشد و بيشتر رنگ و بوي فردي و شخصي يا هجو به خود بگيرد.