تحليل تطبيقي مراحل سير و سلوك عرفاني در منازل‌السائرين خواجه عبدالله انصاري و يوگاسوتره‌هاي پاتانجلي

اقوام ايراني و هندي، به‌سبب اشتراكات قومي و فرهنگي و زباني، داراي تشابهاتي در آموزه‌هاي ديني و عرفاني خود هستند كه اين امر در شيوه‌هاي سير و سلوك و طريقت عرفاني آنان به‌خوبي جلوه‌گر است. در عرفان ايراني، مراحل سيرو سلوك، با تعدد و ماهيت‌هاي متفاوت از سوي عارفان مختلف بازگو شده‌است. ازجملۀ اين عارفان، خواجه عبدالله انصاري است كه در اثر منازل‌السائرين خود، مقامات سلوك و منازل طريقت را در صد منزل مدون نموده‌است. مكتب يوگا در آيين هندويي نيز، دربرگيرندۀ فنون و آداب سلوك از مراحل ابتدايي تا غايي آن است. در پژوهش حاضر، با روشي توصيفي– تحليلي و رويكردي تطبيقي، به بررسي ماهيت اين دو شيوه پرداخته‌مي‌شود. از وجوه اشتراك منازل سير و سلوك در ميان اين دو مسلك عرفاني، مي‌توان به سير خطي منازل سلوك در هر دو مكتب، تشابه شيوۀ طريقت در هر دو مكتب از طي مراحل سختِ طريقت و اخلاقيات شرعي به مراحل لطيف‌ترِ كشف‌وشهود، تكيه بر انضباط و نظم عملي و... و از نقاط افتراق اين مسئله نيز مي‌توان به ادراك متفاوت از حواس ظاهري در مكتب يوگا، جامعيت و تكامل بيشتر منازل سلوك در انديشۀ خواجه، نمودهاي متفاوت وحدت و فنا در اين دو مسلك عرفاني اشاره نمود.