نمودهاي هنجارگريزي معنايي در شعر زلالي خوانساري

در نظريۀ فرماليسم وجه شعري بر اثر گريز از هنجار زبان براي اغراض هنري پديد مي‌آيد. از مهمترين اين شيوه‌ها در زبان خودكار، هنجارگريزي معنايي است كه با كاربرد صورت‌هاي خيالي و ايجاد روابط معنايي بديع ميان واژگان به دست مي‌آيد. در اين ميان سبك هندي به دليل ويژگي‌هايي همچون ديرياب بودن، گريز از عادت زدگي و همچنين خلق تصويرهاي شعري بديع، آگاهانه و فراگير از هنجارگريزي معنايي بهره برده است تا شاعران اين سبك از جمله زلالي خوانساري از اين طريق، سخن خود را برجسته و حسّ زيبايي‌شناسي مخاطب را اقناع كنند. بر اين اساس، اين پژوهش با هدف بررسي نمودهاي هنجارگريزي معنايي در شعر زلالي خوانساري انجام شده است. ابتدا تمامي اشعار ديوان زلالي خوانساري بررسي گرديد و ابياتي كه همسو با هنجارگريزي معنايي بود، با روش تحليل كيفي محتواي متن در سطح بيت، مورد بررسي قرار گرفت و اصـلي تـرين نمودهاي هنجارگريزي معنايي در شعر زلالي خوانساري ارائه ‌شدند. نتايج اين تحقيق نشان مي دهد كـه زلالي خوانساري به عنوان شاعري هنجارگريز، براي رسيدن به معناي بيگانه، مضمون‌سازي و خلق تصاوير جديد در شعرش از اين شگردها بهره جسته است: متناقض‌نمايي، حس آميزي، جاندارانگاري، اسلوب معادله، فرانُمايي، مخالف‌خواني، وابسته هاي خاص عددي و هنجارگريزي معنايي از طريق تركيبات خاص. از ميان اين شگردها، نمود اين هنجارگريزي در شعر وي، بيشتر، از طريق تصاوير پارادوكسي و تركيبات خاص است. زلالي‌خوانساري از شيوه‌هاي متنوع هنجارگريزي معنايي در شعر خود به طور گسترده بهره برده است.