ليكو، تك‌بيت روايي مردمان بلوچ و جنوب كرمان

ليكو، گونه‌اي از شعر شفاهي و عاميانه جنوب كرمان و قوم بلوچ است كه با وزني تقريبا هجايي و به صورت تك بيت، در نهايت ايجاز و اختصار سروده مي‌شود. اين گونه ادبي- كه ريشه در سنت‌ شعري و روايي پيش از اسلام دارد- نقشي مهم در انتقال باورهاي اجتماعي و سنت‌هاي عاشقانه ايفا مي‌كند. ليكو در حقيقت نوعي شعر روايي است كه هم به واسطه شعريتش بازگو‌كننده دروني ترين احساسات سرايندگان خويش است و هم بنا به روايي بودنش، برشي ازدغدغه‌ها و رخدادهاي روزمره توده مردم است. از آنجا كه تاكنون درباره شاخصه‌هاي روايي ليكو، پژوهشي صورت نگرفته است، در اين مقاله تلاش شده تا با روشي توصيفي تحليلي، ابتدا سرچشمه هاي روايي و شعري آن واكاوي گردد ، سپس مهمترين مولفه هاي روايي ليكو تحليل شود. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد كه ليكو به واسطه ايجازش بيشتر بر يك رخداد سازنده و برجسته تاكيد مي‌كند. راوي اول شخص است و حوادث بر او گذشته و همين امر باعث صميميت و تاثيرگذاري اين گونه شعري شده است. از آنجا كه رخدادها معمولا يگانه و واحد هستند، زمان نيز ظاهرا ايستا است اما به شدت اين زمان موضعي و جزئي‌نگر است. زمان رخ دادن حوادث معمولاً به صورت حال تاريخي بيان مي‌شود و نمي‌توان آن را سواي مكان در نظر گرفت. روابط علّي بين حوادث نيز علّيتي بي واسطه است كه بلافاصله به كنش يا حالتي روحي منجر مي‌شود . در نهايت بايد ليكو را روايتي مينيمال و كمينه گرا دانست كه مي‌توان سرچشمه بسياري از اشعار طرح و داستانك‌هاي معاصر را در آن جست.