اجتهادات جناب شاه نعمت‌الله ولي در تربيت اسلامي و مسألۀ اختلافي سماع در فقه اسلامي

جناب شاه نعمت الله ولي، علاوه بر تأليف و نگارش آثار عرفاني و تربيت و پرورش شاگردان برجسته، با تلاشها و كوششها و اجتهادات خويش در زمينه هاي مختلف عرفاني و تربيتي و اجتماعي و فرهنگي، منشا تحولات مهم و خدمات موثري در تاريخ ايران مي باشد. به عنوان نمونه، از اجتهادات مهمي كه جناب شاه نعمت الله ولي انجام داده است و تا كنون تحقيقي در مورد آن صورت نگرفته است، مسئله سماع مي باشد. شاه نعمت لله ولي علاوه بر اجتهادات عرفاني با كسب مقام اجتهاد در فقه اسلامي توانست در روزگار خود، به شرعي كردن مسئله سماع در تصوف اهتمام ورزد و به ايراد متشرعان و فقها كه همواره به سماع در عرفان عملي اشكال شرعي و فقهي وارد مي كردند پاسخ دهد و سماع را كه از مستحسنات صوفيه مي باشد با ابتكارات و اجتهادات خويش مجددا در مراسم صوفيه احياء كند. همچنانكه اجتهادات فرهنگي و اصلاحات اجتماعي و تربيتي ايشان در آن دوره حساس از تاريخ ايران نقش به سزائي در احياء آموزه هاي عرفان اصيل اسلامي و تعاليم عرفان شيعي داشت و همه اين موارد در شناخت گوشه اي از شخصيت و انديشه هاي شاه نعمت الله ولي و نقش مكتب كرمان و طريقت نعمت اللهيه در تاريخ تفكر و تصوف اسلامي از اهميت ويژه اي برخوردار است. در اين مقاله به تعليم و تربيت در مكتب شاه نعمت الله ولي و اجتهادات ايشان در فرهنگ و تربيت اسلامي و حل مسئله سماع در فقه اسلامي پرداخته شده است.