شيوه‌هاي طنزپردازي در كتاب شرح زندگاني من

فرهنگ عامه از منابع و خاستگاه‌هاي مهم مضمون‌پردازي در ادبيات است كه همواره مورد توجه سخنوران و نويسندگان بوده‌است، ازاين‌رو عناصر زباني و گفتاري فرهنگ عامه از جمله كنايات، ضرب‌المثل‌ها، روايات و اشعار عاميانه در متون ادبي به طور گسترده‌اي مورد استفاده قرارگرفته‌است. در عناصر گفتاري فرهنگ عامه، طنز نقش مهمي دارد و از زبان مردم بسيار شنيده‌مي‌شود. «شرح زندگاني من» يا تاريخ اجتماعي و اداري دورۀ قاجاريه، اثر برجستۀ عبدالله مستوفي است. در اين كتاب نويسنده از طنز بهره بسيار برده‌است تا خواننده از خواندن متن تاريخي احساس خستگي نكند. در اين مقاله، طنز در كتاب «شرح زندگاني من» بررسي مي‌شود؛ بدين منظور كلمات و عبارات طنزآميز در تمام كتاب سه جلدي «شرح زندگاني من» استخراج مي‌شود تا روشن گردد كه نويسنده از كدام امكانات فرهنگ عامه در طنزپردازي استفاده كرده‌است. اين تحقيق از نوع كتابخانه‌اي است و به شيوۀ توصيف و تحليل ارائه مي‌گردد. نتايج تحقيق نشان داد كه طنزپردازي در اين متن، شخصيت‌محور است و مهم‌ترين ظرفيت‌هاي طنزپردازي در اين كتاب عبارتند از: القاب طنزآميز، تصنيف‌هاي طنزآميز، تلميحات تاريخي طنزآميز و روايت‌هاي طنزآميز تاريخي در كنار تعبيرات طنزآميز كه از فرهنگ عامه اقتباس شده است.